१. चितवनको माडी गाउँपालिकास्थित कुसुमखोलाको चेपाङ वस्तीमा चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जले गत शनिबार आगो लगाएको र हात्ती लगाएर घर कटेराहरु भत्कार्य दिएको घटनाको अहिले सर्वत्र भत्सर्ना भईरहकेो छ । वन्य सम्पदाको समेत संरक्षण गर्ने निकायले यस्तो अविरल वर्षा बाढी पहिरोको वेला मानव वस्ती माथि किन क्रोध देखायो ? सुकुम्बासीलाई चिहिर विहिल पारेर नरसंहारकै रुप किन लियौ भने चर्चाको विषय भएको छ ।

२. चेपाङ नेपालका पिछडिएको जाति मध्ये एक हो । यो जातिको बसाई नै भीरपाखा, खोल्साखाल्सी आदि दुर्गम स्थानमै रहने गरेको छ । पहाडी भेगमा पहिरो बढ्दै गएपछि र खाने कुराको समेत अभाव हुन थालेपछि यिनीहरु चितवनका जंगलका छेउछाउमा बस्न थालेका हुन् । सरकारले यिनीहरुका लागि व्यवस्थित बसोबासको व्यवस्था गर्नुपर्ने हो । त्यस सम्बन्धि वेला वेलामा कुरा पनि उठ्छ । तर, कार्यान्वयनमा आउँदैन ।

३. कुसुमखोला राष्ट्रिय निकुञ्जको क्षेत्रभित्र रहेको र अतिक्रमित भएको भए पनि अहिले वस्ती उठाउने उपयुक्त वेला होइन । मध्य वर्षाको वेला दुःखमा परेकालाई शरण दिनुपर्नेमा उल्टै उठवास लगाउन खोज्नु यहाँ भन्दा निर्दयी व्यवाहार के होला ? अहिल्यै उठाईहाल्नु पर्ने भए पनि पहिले उनीहरुलाई वसोवासको व्यवस्था गरेर सार्नु पर्ने थियो ।

४. यस्तो वेला वस्ती भत्काइएको छ । जुन वेला कृषि मजदूरको रुपमा चेपाङहरु अरुको खेतबारीमा काम गर्न गएका थिए । घरमा बालबालिका र बृद्धबृद्धा रहेका वेला उनीहरुमा मानसिक असर पर्ने गरी आगो लगाउने र हात्ती लगाएर घर भत्काउने काम भयो । त्यतिमात्र होइन घर वरपर रहेको मकैवाली पनि नोक्सान गरियो । दिनभर काम गरेर थाकेर वेलुका घर फर्केका चेपाङले घर भत्केको देख्नुपर्‍यो ।

५. सुकुम्वासी हुने कसैलाई रहर हुदैन । विभिन्न परिस्थितिले मानिस सुकुम्बासी बन्छ र ओत लाग्ने ठाउँ खोज्छ । जहाँ खालि देख्छ त्यही बस्छ । वास्तविक सुकुम्बासीका लागि सरकारले ठाउँ छुट्ट्याएर बसोवाको व्यवस्था गर्नुपर्दछ । अहिले कुसुमखोलाको चेपाङ वस्तीमाथि भएको आक्रमणका दोषीहरुलाई कार्वाही गरिनुपर्दछ ।