१. हाम्रा नेताहरूले माघ ८ गते संविधान आउँछ भनि जे-जति आशा जगाएको भएता पनि त्यो आशा क्रमशः कम हुँदै गएको छ। सत्ता पक्षीय पार्टीहरू नेपाली काङ्ग्रेस र एमाले विवादित विषयलाई प्रक्रियामा लगेर टु·याउने पक्षमा छन् भने एमाओवादी आफूले भने जस्तो भएन भने कार्यगत एकताको नाममा संविधान भित्र र बाहिरका पार्टीँग मिलेर आन्दोलन गर्ने विचारमा पुगेको छ।

२. एमाओवादीले आफ्नो मोर्चा तयार गरिरहेको छ। भित्र र बाहिरका साना दलहरूलाई पनि एमाओवादी पार्टीसहयोगीको रुपमा पाउनु एउटा अवसर हो। यस्तो अवस्थामा सत्तारुढ पार्टीहरू र प्रतिपक्षमा रहेका पार्टीहरू बीच मतभेद बढ्दै गएको छ। त्यही मतभेदका कारण अस्ति बसेको तीन ठूला दलको बैठक टुङ्गोमा नपुगी स्थगित भएको छ।

३. सत्तारुढ पार्टीहरूले संविधानसम्बन्धी कुरा ल्याउनु पूर्व अन्य सहमति आदि पूरा गर्नु पर्ने भएको छ। त्यसले निर्वाचनमा धाँधली छानविन गर्न संसदिय समिति, सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोग, बेपत्ता आयोग आदि गठन गर्नु पर्ने भएको छ। त्यो भन्दा ठूलो कुरा पहिलो संविधान सभाको जस्तै संविधान सभा बाहिर राजनीतिक संयन्त्र बनाउने र त्यसको संयोजक एमाओवादी अध्यक्ष दाहाललाई तोक्नु पर्ने भएको छ।

४. अन्य आयोग छिट्टै गठन गर्नु राम्रो कुरा हो। सहमति भएको कुरा छिटै पूरा गर्नु पनि पर्दछ। आत्तिएको बेलामा जे पनि सहमति गर्ने परिपाटीले पछि कार्यान्वयन नगर्दा अनावश्यक विवाद पैदा हुन्छ। राजनीतिमा उत्पन्न अधिकांश विवाद त्यस्तै कार्यान्वयनको अभावमा आउने गरेका छन्।

५. तर जहाँसम्म राजनीतिक संयन्त्रको कुरा छ, हिजोको अनुभवबाट त्यो बेकार सावित भएको छ। त्यो समिति नभएको भए, हिजो आखिरी दिनमा संविधान सभाको बैठक बस्ने थियो। बैठक बसेपछि केही न केही निर्णय गर्दथ्यो। त्यसले एउटा बाटो लिएको भए देश यसरी नराम्ररी अन्धकारमा जाकिने थिएन।

६) राजनीतिक संयन्त्र भनेको एक सिण्डिकेट हो। त्यो सिण्डिकेट भएपछि अरु सभासदले बोल्ने कुरा पनि भएन। त्यसबेला सभासदको अवमूल्यन भएको धेरैले अनुभव गरेका थिए। सभासदकै अवमूल्यन हुने त्यस्तो संयन्त्र फेरि किन बनाउन खोजिदैछ, यो बुझ्न नसकिने भएको छ।

७) अहिले सबभन्दा ठूलो कुरा भनेको संविधान बनाउने हो। संविधान मुख्य बाटोमा अरुहरु अवरोध तेसाउँदै जानु संविधान बनाउन नदिनु हो। त्यस कारण कुनै पनि शक्तिले संविधान बनाउने कुरा रोक्नु हुँदैन। कसले, के वहाना बनाएर रोक्छ, त्यो जनताले नियालिरहेका छन्। जनताको आशामा दलहरूको कार्यशैलीले निराशपन आएको छ। यो क्रमलाई रोकेर संविधान निर्माण कार्यलाई निरन्तरता दिनु आवश्यक छ।