देशमा दलित र उत्पीडितहरुको एक वर्ग छ, जो सधैं दलित र उत्पीडित भएरै रहिरहेका छन् । देशमा ठूलठूला परिवर्तन भए, क्रान्ति भए, त्यो परिवर्तन र क्रान्तिले भुइँका मान्छेहरुलाई सिंहदरबारमा पु¥याए, तिनीहरुको काँचुली फेरिए, रहनसहन अर्कै–अर्कै भयो, जान्ने बुझ्ने भए, सभ्य भए, योग्य भए । देशमा उत्थान र विकासको जे–जति काम हुन्छ, तिनी काम पनि उनीहरुकै लागि हुन्छ । दलित र उत्पीडितका लागि सोच्ने पनि कोही भएनन् । उनीहरुका लागि बोलीदिने पनि कोही भएनन् । उनीहरु अहिले पनि निरीह र विचरा भएर रहनुपरेको छ, त्यसरी रहन बाध्य हुनुपरेको छ । तिनीहरु त्यसरी किन के कारणले रहनु पर्‍यो, त्यो बुझ्न सकिने कुरा हो । तर तिनीहरुको उत्थान र विकासका लागि गठित आयोग आदि पनि त्यसै भएर रहेका छन् । बिनाबजेटका उपेक्षित छन् ।

दलितहरुले त्याग नगरेका होइनन् । देशमा भएका परिवर्तन र क्रान्तिमा दलितहरुको ठूलो भूमिका थियो । कुनै बेला माओवादी नेताहरुले तिनीहरुको भूमिकाको मुक्तकण्ठले प्रशंसा गर्दथे । तर त्यसपछि नेताहरुले दलित एवं उत्पीडितलाई भुल्दै गए । तिनीहरुको योगदान बिर्संदै गए । हुँदाहुँदै तिनीहरु फेरि एक पटक अशिक्षित, अबुझ र अयोग्यमा परिणत भए । कहीं कतै राख्दा स्तर नमिल्ने भन्दै उपेक्षा गरियो । नीति निर्माण तहमा पुगेका उपल्लो जातकाहरु जति माथि पुग्ने, उति दलित उत्पीडित तल झर्दै गए । झार्दै गए । यत्तिसम्मकी यो चुनावमा एक जना मात्र दलित संसदको निर्वाचनमा लड्ने अवसर पाए । प्रत्यक्षतर्फको १ सय ६५ सिटमा १ मात्र दलितले असर पाउनुलाई के पाएको भन्ने ? यसमा अगुवा दलित नेताहरुको धेरै चित्त दुखाएका छन् ।

दलित आफंै दलित भएका होइनन्, उत्पीडित वर्ग आफैं उत्पीडित भएका होइनन्, तिनीहरुलाई समाजका शोषक सामन्तले दलित उत्पीडित बनाएका हुन् । धर्म र संस्कृतिले दलित बनाएका हुन् । जातीय भेदभावले मुक्त भएको वर्णश्रम व्यवस्थापनले दलित र उत्पीडित बनाएका हुन् । त्यसरी भावनाले अझैं जरा गाडेर बसेको छ । जसको कारण आज पनि त्यो वर्ग दलितै भएरै रहनुपरेको छ, उत्पीडितै भएर रहनुपरेको छ । समय धेरै परिवर्तन भएको छ । २१ औं शताव्दीको पनि २२ वर्ष हामीले पार गर्दछौं । तर पनि हाम्रो मानसिकतामा परिवर्तन नआउनु दुखको कुरा हो । यसमा गम्भीर किसिमले सोच्नु आवश्यक छ ।