मकवानपुर जिल्लाको इन्द्रसरोवर गाउँपालिकमा रहेको इन्द्रसरोवर ताल आन्तरिक पर्यटक माझ लोकप्रिय रहेको छ । विशेष गरि फेवा, बेगनास, रारा र तिलिचो मात्र चर्चामा रहेको बेला पछिल्लो समय इन्द्रसरोवरले ख्याती कमाएको छ । मानव निर्मित यस ताललाई पर्यटकले भने कुलेखानी तालको नामले चिन्छन् । कुलेखानी जलविद्युत आयोजनाको लागि पानीको मुख्य श्रोत इन्द्रसरोवर हो । यस तालको पानीलाई जाडो महिनामा विद्युत उत्पादन गर्न बाँधबाट छोड्ने गरिन्छ । इन्द्रसरोवरको लम्बाई ७ किलोमिटर, चौडाई ५०० मिटर र गहिराइ ११५ मिटर रहेको छ ।

तस्बिर : सुरज हजारे दाहाल

पर्यटक आकर्षण गर्न यहाँ बहानाबाट चलाइने काठको डुंगादेखि प्याडलबाट चलाइने प्याडल बोटको व्यवस्था गरिएको । हाल यहाँ ४५ वटा सामान्य डुंगा र ५ वटा प्याडल बोटहरु रहेका छन् । काठको डुंगा शयर गरेको घण्टाको २०० रुपैयाँ लाग्छ भने ४ जना यात्रु क्षमता रहेको प्याडल बोटको भने एक घण्टाको १००० रुपैयाँ भाडा कायम गरिएको छ । यात्रुको लागि लाइफ ज्याकेट अनिवार्य गरिएको छ ।

तस्बिर : सुरज हजारे दाहाल

साथै सम्भावित दुर्घटनामा पर्ने यात्रु तथा चालकको उद्धार गर्न मोटर बोटको व्यवस्था छ । आसपासका क्षेत्रहरुबाट इन्द्रसरोवर घुम्न आउनेहरु दिनभर बोटिङ गरेर माछा खाइ साँझ परेपछि फर्किन्छन् भने टाढाबाट आएकाहरु भने बास बसेर बिहान आफ्नो गन्तव्यतर्फ जान्छन् । यस तालमा सिल्भर कार्प, बिग हेड, बाम माछा, ग्रास कार्प , रहु जस्ता माछाहरु पाइन्छन् । शुक्रबार, शनिबार र अन्य बिदाका दिन काठमाण्डौ तथा हेटौडाबाट घुमन्तेहरु माछा खान तथा डुंगा चढ्न आइपुग्छन् ।

ताल किनार रहेको कलंकी तथा मार्खुुका रेष्टुरेण्टले माछाका विभिन्न परिकारहरु बेच्ने गर्छन् । माछा फ्राई, माछा करी बाहेक नयाँ परिकार पोलेको माछा पनि यहाँ पाइन्छ । रहु माछा भित्र च्याउ र मसला हालेर आगोमा पोलेको माछाको बासनाले साँझपख कुलेखानी क्षेत्र गुलजार हुन्छ ।

तस्बिर :सुरज हजारे दाहाल

राजा वीरेन्द्रको पालामा निर्मित यो मानव निर्मित कृत्रिम तालमा पानी जम्मा गर्न १ सय १४ मिटर अग्लो र १० मिटर चौडा रक फिल (ढुंगा र माटो मिश्रित बाँध) ड्याम निर्माण गरिएको थियो । विजुली निकाल्नका लागि २०३१ सालमा दर्जनौं घरहरुलाई विस्थापित गरि बाँध बाँधिएको इन्द्रसरोवरमा २०३३ सालदेखि पानी जमाउन थालिएको थियो । स्थानीय डुंगा चालक सन्तबहादुर कुँवरका अनुसार प्रति रोपनी रु १३०० को दरले मुआब्जा दिएर तत्कालिन मार्खु गाविसबाट ५२५ र कुलेखानीबाट २५०० घर धुरीलाई पाखापखेरामा सारेर तत्कालिन सरकारले कुलेखानीमा पानी भराएको थियो ।

यो कुलेखानीमा ७ वटाको खोलाको पानी मिसिन्छ । ठाड खोला, पालुङ खोला, चित्लाङ खोला, सुकौरा खोला, बिसिनखेल खोला, चल्खु खोला, धस्को खोली गरि सात खोला अनि वर्षाले कुलेखानी भरिने गर्छ । पटकपटक समाचारहरुमा कुलेखानी भरिएको तथा पानी सतह निकै घटेको सूचनाहरु आउँने गर्दछन् । यस तालमा साउन, भदौ र मध्य असोजसम्म बाढी आएर ताल धमिलो हुने गर्दछ । वर्षेनी धेरै संख्यामा घुम्न आउने पर्यटकहरुको मृत्यु भएपछि तालमा पौडी खेल्न प्रतिबन्ध गरिएको छ ।

हाइकिङ वा साइक्लिङ गर्न पनि कुलेखानी क्षेत्र उपयुक्त छ । नजिकैको चित्लाङ गाउँमा बास बस्ने आएकाहरु हाइकिङ गर्न कुलेखानी झरेर साँझ फर्किने गर्छन् । गर्मी याममा शितलताको लागि इन्द्रसरोवर घुम्न आउनेहरु जाडो मौसममा भने आगो बालेर क्याम्प फायर गरि शरीर तताउन आउने गर्छन् । यस्तै साइक्लिङ गर्न पनि काठमाण्डौबाट शनिबार आन्तरिक पर्यटक झर्ने गर्छन् । तालको किनारमा पर्यटकहरु रमाउँदै सेल्फी खिचिरहेका देखिन्छन् ।

सप्ताहन्त शुक्रबार र शनिबार यहाँ थेग्नै नसकिने गरि पर्यटकहरुको हुल देखिन्छ । तालमा केज बनाएर माछापालन समेत गरिएको छ र ति केजहरुको हेरचाह गर्न तालको मध्य भागमा काठको घरहरु निर्माण गरिएको छ । निकै आकर्षक उक्त घरले पर्यटकलाई मोहित पार्ने गरेको छ । इन्द्रसरोवरबाट कुलेखानी १ र २ गरि ९२००० किलोवाट जलविद्युत उत्पादन गरिएको छ । इन्द्रसरोवर नजिकै ऐतिहासिक राणाकालीन दरबारहरु रहेका छन् । राणा प्रधानमन्त्री चन्द्र शमशेरको पालामा निर्मित दरबार मार्खु बजारको मध्य भागमा रहेको छ । यस्तै ताल नजिकैको झोलुंगे पुल तरेर आधा घण्टाको पैदल यात्रा पछि आकर्षक झर्ना देखिन्छ । बाह्य पर्यटक बढाउन यहाँ प्याराग्लाइडिङको सफल परीक्षण गरिए पनि व्यवसायिक रुपमा भने शुरुवात गरिएको छैन ।

खर्च र बसाई ः

काठमाण्डौबाट गाडीमा २ घण्टाको दूरीमा रहेको इन्द्रसरोवर घुम्न दुई दिन छुट्याउँदा उपयुक्त हुन्छ । पोखराबाट जाँदा थानकोटमा झरेर त्यहाँबाट चित्लाङ गाउँ पुगेर आधा घण्टामा ताल आइपुग्छ । नजिकैको होमस्टे वा होटलमा बसेर दुई दिनको खान खर्च तथा गाडी भाडा गरि करिब रु १० हजार रुपैयाँ जति लाग्छ ।