पोखरा। पोखरा सभागृहमा शुक्रबार र शनिबार सारंगी सम्मेलन भयो । लोकगायक झलकमान गन्धर्वको ८८ औं जन्मजयन्ती अवसरमा भएको सारंगी वादन प्रतियोगिता सारंगी सम्मेलनको रुपमा सम्पन्न भएको हो । प्रतियोगितामा मेचीदेखि महाकालीसम्मका ३६ सारंगी वादकले भाग लिए ।

‘हाम्रो संस्कृति हाम्रो पहिचान, सारंगी संरक्षण हाम्रो अभियान’ नारासहित नेपाल गन्धर्व समुदाय विकास केन्द्र र झलकमान गन्धर्व सारंगी पाठशाला संयुक्त आयोजनामा भएको प्रतियोगितामा बर्ता गन्धर्व पनि आएकी थिइन् । बर्ता उनै गायिका हुन्, जसले भ्वाइस अफ नेपाल टिभी रियालिटी सोमा आफूलाई सारंगी वादक र गायिकाको रुपमा स्थापित गरिसकेकी छिन् ।

भोजपुरबाट काठमाडौंमा गायन यात्रामा सहभागी यहाँको माहोल देखेर निकै खुसी थिइन् । गन्धर्व समुदाय पनि यसरी एकीकृत भएर संस्कृति बचाउन लागिपरेको देख्दा उनको खुसीको सिमाना थिएन । ‘म त बालखैमा भोजपुरबाट काठमाडौं आए । सानैबाट सारंगी बजाउने म, हाम्रो समुदायमा पनि यति धेरै प्रतिभा रहेछ । सबैलाई देखेर निकै खुसी लाग्यो,’ उनले भनिन् ।

प्रतियोगिता हुने खबरसँगै उत्सुक उनी बिहीबार बेलुका नै पोखरा आएकी हुन् । उनले आफू मात्र नभएर भोजपुरमा भएका १४ घरबाट ४ जना लिएर आएकी थिइन् । भोजपुरमा रहेका सबै घरका नयाँ पुस्ताले सारंगी बजाउन छोडिसकेको उनको भनाइ छ । ‘हाम्रोतिर त सारंगी बजाउन छोडिसके । अहिले मसँगै बजाउने तेजेन्द्र, सुवाश, प्रकाश र विनोदलाई लिएर आएकी हुँ,’ उनले भने, ‘यति राम्रो काम भइरहेको छ । हामी अलिअलि बजाउनेहरुले साथ दिनुपर्छ भन्ने लाग्यो । हामीले नि साथ र सहयोग नगरे नयाँ पुस्ताले कसरी सिक्ने ?’

साथमा आएका तेजेन्द्र गन्धर्वले यस्तोखालको प्रतियोगिताले नयाँ पुस्तालाई सारंगी बजाउने प्रेरणा दिने बताउँछन् । ‘पछिल्लो समय हामीपछिको पुस्ताले सारंगी बजाउन छोडिसकेका छन्,’ उनले भने, ‘यस्तो प्रतियोगिता र कार्यक्रम हुने हो भने नयाँ भाइबहिनीलाई पनि थाहा हुन्छ ।’ गन्धर्वको संस्कृति सारंगी वादन बचाउन आफू सारंगी बजाउँदै देशको विभिन्न ठाउँमा पुग्ने गरेको उनले बताए ।

तनहुँकी अरुणा गन्वर्धले पनि संस्कृति जोगाउन तल्लिन भएको बताइन् । जामुनेमा अहिले ७ घर गन्धर्व रहेकामा आफ्नो उमेर समूहकाले कसैले पनि सारंगी नबजाउँदा चिन्ता लागेको बताउँछिन् । ‘बाबाहरुले गाउनु हुन्थ्यो । मैले पनि बीचमा वास्ता गरिनँ । पछि हाम्रो संस्कृति जोगाउन हामी नै लाग्नुपर्छ भन्ने मनमा लाग्यो अनि सिकेर बजाउँदै आएको छु,’ उनले भनिन्, ‘सबै जातिको आफ्नै संस्कृति छ । त्यस्तै हाम्रो संस्कृति भनेकै सारंगी वादन र गीत रहेछ भनेर नै अहिले साना–साना भाइबहिनीलाई पनि सिकाइरहेको छु ।’ युवापुस्ताले संस्कृति जोगाउन ध्यान नदिने हो भने लोप भएर जाने उनको तर्क छ ।

नेपाल गन्धर्व समुदाय विकास केन्द्रका अध्यक्ष सूर्यबहादुर गायकले पनि गायन र सारंगी वादन संस्कृति जोगाउन कार्यक्रम गरिएको बताए । पछिल्लो पुस्ताले मंगल, महाल, कर्खा, पिडुल, मालश्री, नौराग, बाहमासे गित बिर्संदै गएकोमा उनको चिन्ता छ । यो संरक्षणका लागि केन्द्रले कार्यक्रम गरिरहेको उनले सुनाए । ‘हामी र हामीभन्दा तल्लो पुस्ताले सबै गीत बिर्संदै गएका छन् । यी गीत जोगाउन २०६४ सालमा कर्खा गायन प्रतियोगिता ग¥यौं,’ उनले भने, ‘अहिले सारंगी वादन प्रतियोगिता सक्यांै । योसँगै ७ वर्षभन्दा माथिका बच्चाहरुलाई सारंगी वादन तालिम दिइरहेका छौं ।’ सारंगी जानिसकेकाहरुलाई गन्धर्व गीतको प्रशिक्षण दिइरहेको उनले सुनाए ।

कास्कीका गोविन्द प्रथम
प्रतियोगितामा कास्कीका गोविन्द गायक प्रथम भएका छन् । ३५ प्रतिस्पर्धीलाई पछि पार्दै गोविन्द सारंगी वादन प्रतियोतिगामा प्रथम भएका हुन् । उनले उपाधिसहित ३५ हजार रुपैयाँ र प्रमाणपत्र प्राप्त गरे ।

बागलुङका राजेश गन्धर्वले दोस्रो र कास्कीका विमल गायक तेस्रो भए । उनीहरुले क्रमशः २५ र १५ हजार हात पारे । गोरखका सुमन गन्धारी चौंथो भए । उनले ७ हजार ५ सय रुपैयाँ पुरस्कार पाए । प्रोत्साहन पुरस्कार स्वरुप तनहुँकी अरुणा गन्धर्वले २ हजार ५ सय रुपैयाँ पाए । विजेतालाई संस्कृतविद् डा. जगमान गुरुङ, नेपाल गन्धर्व समुदाय विकास केन्द्र अध्यक्ष सूर्यबहादुर गायकले पुरस्कार वितरण गरेका थिए ।