पोखरा । नगरपालिकाले स्थानीयसँगको सम्झौता कार्यान्वयन नगरेपछि ल्यान्डफिल साइट वरपरका नागरिक आन्दोलित बनेका छन् । २० वर्षअघि गरेको सम्झौता देखाएर स्थानीयले फोहोरको गाडी छिर्नै रोक लगाएका हुन् ।
२०५७ भदौ १३ गते तत्कालीन उपमहानगरपालिका र स्थानीयबीच ल्यान्डफिल साइट सञ्चालनबारे २८ बुँदे समझदारी गरिएको थियो । सो समझदारी महानगरले कार्यान्वयन नगरेको आरोपमा पोखराको फोहोर उठ्न सकेको छैन ।
महानगरले सहमति नटेरेको आरोपमा फोहोर छिर्ने नाका बन्द गरिएको छ ।
उनीहरुले ल्यान्डफिल साइट प्रभावित जनसरोकार समिति गठन गरेका छन् । तत्कालीन समयमा ल्यान्डफिल प्रयोग गरेवापत नगरपालिकाको आन्तरिक बजेटको २ प्रतिशत तत्कालीन १८ नम्बर (हाल १४) वडामा लगानी गर्नुपर्ने सम्झौता थियो । तोकिएको रकम नपाएको भन्दै स्थानीयले फोहोर छिर्ने नाका बन्द गरेका हुन् ।
यसबाहेक त्यस क्षेत्रको बाटो ५ मिटर कालोपत्रे गर्नुपर्ने र दायाँबायाँ ढल व्यवस्था मिलाउने, सडक बत्तीको व्यवस्था गर्नुपर्ने, ५० वटा ल्यान्डलाइन फोन हुनुपर्ने, ल्यान्डफिलमा काम गर्ने कर्मचारी सकेसम्म १८ नम्बर वडाकै राखिनुपर्ने, १४ र १८ नम्बर वडामा १० वर्षसम्म सरसफाइ शुल्क मिनाहा गर्नुपर्नेलगायत सम्झौता गरिएको थियो । यस्तै, फोहोरमैला बन्द कन्टेनरमा लैजाने, १५ दिनमा एकपटक ल्यान्डफिलमा फिनेल पानीले छर्कनुपर्ने, ल्यान्डफिलको काम सकिएपछि त्यहाँ पार्क बनाउने र त्यहाँबाट हुने रकम त्यहीँको विकास निर्माणमा खर्च गर्नुपर्ने, स्वास्थ्यमा प्रतिकूल असर परे २४ घण्टाभित्रै साइट बन्द गर्नुपर्ने तथा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थललाई असर परे तुरुन्त हटाउने सहमति भएको थियो । अहिले महानगरपालिकाले कुनै पनि सम्झौता कार्यान्वयन नगरेको स्थानीयको गुनासो छ ।
उनीहरुले कात्तिक १७ गते वडा र मंसिर १५ मा महानगरलाई एकहप्ते अल्टिमेटमसहित ध्यानाकर्षणपत्रसमेत बुझाए । तर सुनुवाइ नभएपछि गाडी रोक्न बाध्य भएको सरोकार समिति अध्यक्ष बोधराज कार्की बताउँछन् । ‘नगरभरिको फोहोर हाम्रो वडाले थेग्छ । यहाँको विकासमा दिने भनिएको पैसा महानगरले दिएन,’ उनले भने, ‘१५ करोडको विकास बजेट दियो भने ल्यान्डफिल खुल्छ । नत्र खुल्दैन ।’ उनले प्रत्येक वर्ष कम्तीमा ८ करोड वडाले पाउनुपर्ने दाबी गरे । ‘जनप्रतिनिधि आएपछि ४ वर्षमा ३२ करोड आउनुपर्ने हो । तर साढे ७ करोडमात्रै आएछ,’ कार्की भन्छन्, ‘वडामा आएको बजेट पनि पुरानो १४ मा गयो । प्रभावित क्षेत्रमा बजेट आएन । केही नहुँदा हामीलाई रिस उठ्छ नि !’
यता, पोखरा महानगरका मेयर मानबहादुर जिसी भने सम्झौताअनुसार रकम नियमित उपलब्ध गराइएको बताउँछन् । ‘आन्तरिक स्रोतको विकास बजेट ६० करोडमात्रै हो । त्यसको २ प्रतिशत भनेको करोड हाराहारी हो,’ उनले भने, ‘तर त्योभन्दा बढी रकम गएको छ । दीगो विकासको खाका आयो भने त्योभन्दा धेरै बजेट दिन्छौं ।’ उनले फोहोर सिधैँ मानवस्वास्थ्यमा जोडिने भएकोले रोक्न नहुने बताए ।
नगरपालिकाले सम्झौता उल्लङ्घन गरेको भन्दै त्यसले स्थानीयको स्वास्थ्य, विकास र शिक्षामा असर परेकोले सहमतिअनुसार काम गर्न उनीहरुको माग छ । पहिलेको सम्झौताबाहेक काजीपोखरीदेखि विमानस्थलसम्मको सडक निर्माण छिटो हुनुपर्ने, विमानस्थल दक्षिणतर्फ सिँचाइ व्यवस्था गर्नुपर्ने, गैरीगाउँदेखि राधाकृष्ण टोल, प्रगतिटोलहुँदै खाल्टेसम्म बाटो पीच गर्नुपर्ने माग थपेका छन् । दिनहुँ उठ्ने फोहोर २ दिनदेखि सडकमै हुँदा पोखरा दुर्गन्धित भएको छ । समस्या समाधानका लागि महानगरले बुधबार बैठक डाकेको छ ।
विमानस्थल बन्यो, नयाँ ल्यान्डफिल खै ?
पोखरा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा जहाज आउजाउ गर्नुअघि नै अहिले भैरहेको ल्यान्डफिल हटाउनुपर्ने शर्त छ । एक वर्षभित्रै विमानस्थल सञ्चालनमा ल्याउने तयारी छ । तर ल्यान्डफिल हटाउन महानगरले तदारुकता देखाएको छैन । फोहोरमाथि चराचुरुङ्गी उड्ने र जहाजसँग ठोकिने सम्भावना भएकोले एयरपोर्ट नजिक र प्लेन उड्ने रुटमा ल्यान्डफिल राख्न मिल्दैन । त्यसो त ल्यान्डफिलको आयुसमेत सकिएको छ । २०६१ देखि १५ वर्षका लागि सञ्चालन गरिएको ल्यान्डफिलमा अब फोहोर फाल्न नमिल्ने विज्ञहरु बताउँछन् । विमानस्थल आयोजनाले यही डसेम्बर अन्तसम्म ल्यान्डफिल सार्न २०७६ भदौमा परिपत्र गरेको थियो । यसको ठाउँ अझै खोजिएको छैन ।
आइकाओको मापदण्डअनुसार करिब १० किलोमिटर नजिक ल्यान्डफिल राख्न नपाइने व्यवस्था छ । महानगरकाअनुसार ल्यान्डफिल व्यवस्थापन गर्न कम्तीमा डेढदेखि २ सय रोपनी जग्गा चाहिन्छ । यतिधेरै जमिन १० किलोमिटर आसपासमा पाउन मुस्किल हुने फोहोरमैला व्यवस्थापन समिति संयोजक तथा वडा १३ का अध्यक्ष लेखबहादुर तामाङ (दर्शन लामा) ले बताए । उनको संयोजकत्वमा फोहोर व्यवस्थापन गर्न ५ सदस्यीय समिति गठन भएको छ । केही सम्भावित ठाउँ हेरेको र केही समयमै ल्यान्डफिल सार्न प्रक्रिया अघि बढाइने उनको भनाइ छ । नयाँ ल्यान्डफिल बनाउँदा कम्तीमा १ अर्ब खर्च लाग्ने अनुमान छ । एक सर्भेक्षणले पोखरामा दैनिक डेढ सय टन फोहोर उत्पादन हुने देखाएको छ । त्यो सबै फोहोर ल्यान्डफिलमा लगेर थुपारिन्छ । वार्षिक हिसाब गर्दा महानगरबाट ३५ हजार टनभन्दा बढी फोहोर उत्पादन हुने आँकडा छ । केही दिनमात्रै उठाउन नसके बजारमा फोहोर थुप्रिन्छ ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
मजदुरलाई छैन मजदुर दिवस रौनक
गण्डकीमा संविधान भर्सेज सर्वोच्च
पोखराको चाउथेमा बिजुली पसलमा आगलागी हुँदा १ करोडको क्षति
गण्डकी प्रदेशमा सत्ता राजनीति : प्रदेश सभा सदस्य ६०, बहुमत ३० ले पुग्ने !
नारायणगढ–बुटवल सडक ३३ किमी कालोपत्रे
hero news full width
मुख्य समाचार
सहकारी ठगीमा राप्रपाका सांसदसहित १४ जना विरुद्ध पक्राउ पूर्जी
गण्डकीमा अधिकारी सरकारलाई राप्रपाको साथ
वैशाख १८, २०८१अधिकारी सरकारविरुद्धको रिट खारेज, वैशाख २४ भित्र विश्वासको मत लिनुपर्ने
वैशाख १८, २०८१इलाम २ मा सुवासपुत्र सुहाङ नेम्बाङ विजयी
वैशाख १८, २०८१मुख्यमन्त्री अधिकारीविरुद्धको रिट खारेज
वैशाख १७, २०८१कक्षा १२ को प्रश्नपत्र आउट गर्ने २ जना पक्राउ
वैशाख १७, २०८१