सरसर्ती हेर्दा कोरोना स्वास्थ्य समस्या हो । यसलाई बृहत रुपमा हेर्ने हो भने यो स्वास्थ्य क्षेत्रमात्र होइन, यसले नछोएको, असर नपारेको ठाउँ नै छैन । शिक्षा क्षेत्र उसैगरी आक्रान्त छ । पोहोर शैक्षिक सत्र सकिनै लाग्दा कोरोनाको महामारी सुरु भयो । हतारमा परीक्षा सकाएर लकडाउन गरियो । एसइई र त्योभन्दा माथिका परीक्षाका लागि फरक फरक विधि अपनाइयो । जेल जसरी हो, कर्मकाण्ड पूरा भयो । कोरोनाको असर लम्बिन्छ भन्ने सबैलाई थियो । सरकारी पदाधिकारी त झन् यसबाट जानकार नहुने कुरै भएन । तर पनि शैक्षिक सत्र सञ्चालन र परीक्षा प्रणालीका बारेमा उनीहरु चिन्तित देखिएनन् । शिक्षा मन्त्रालयको बागडोर सम्हालेका मन्त्री हुँदा नहुँदा भाषण गरेर थाक्दैनन् । साँच्चै विद्यालय र विद्यार्थीका बारेमा उनलाई चासो पनि छैन र जानकारी पनि छैन । यो सबै गैरजिम्मेवारीको पराकाष्ठा हो ।

कोभिड १९ सुरु भएदेखि नेपालका सबै विश्वविद्यालयहरू शिक्षण र सिकाइको वैकल्पिक विधिको खोजीमा छन् र प्रयोगमा ल्याइरहेका छन् । स्कुल तहमा पनि त्यस्तै विधिहरु प्रयोगमा आएका छन् । विद्यार्थीहरूको लागि अनलाइन सामग्री तयार गरेर त्यही अनुसार कक्षा सञ्चालन पनि भई नै रहेका छन् । अहिले सबैतिर चर्चाको विषय बनेको अनलाइन शिक्षा । तर यो २ वर्षको अवधिमा अनलाइन पढाइ कति प्रभावकारी हुनसक्यो या सकेन अब समीक्षा गर्नुपर्ने बेला आएको छ । भौगोलिक र भौतिक सामथ्र्यको कुरा गर्ने हो भने धेरैजसो स्कुल र कलेजहरू अनलाइन शिक्षाको लागि तयार छैनन् । विद्यार्थीहरु तितरवितर भएका छन् । ग्रामीण भेगमा इन्टरनेटको सुविधा छैन । भए पनि राम्रो टिप्न सक्दैन । बिजुलीको उस्तै समस्या छ । अनि बालबालिकामात्र होइन शिक्षकहरुसँग पनि त्यस्ता खालका मोबाइल र कम्प्युटर नहुँदाको समस्या त छँदै छ ।

नेपालमा स्कुल र कलेज अब कहिले भौतिक रुपमा सञ्चालन गर्न पाइने हो अनिश्चित छ । यस्तो कठिन समयमा नेपालका धेरैजसो कलेज र स्कुलहरुले अनलाइन कक्षा चलाइका छन् र सकेसम्म बढी जनामा पुग्ने प्रयास पनि गरेकै छन् । भौतिक कक्षा सम्भव नभएका बेला अनलाइन कक्षा प्रभावकारी त भएको छ । विद्यार्थी, शिक्षक अनि अभिभावकलाई पनि नयाँ अनुभूति भइरहेको छ । यसले त अझ अभिभावकलाई बढी जिम्मेवार बनाइदिएको छ । समस्या भनेको मूल्यांकन प्रणालीमा हो । जसरी कक्षामा सहभागी भएर पढाइ हुन्थ्यो, परीक्षा दिइन्थ्यो । त्यो अवस्था अहिले छैन । यसले शिक्षाको गुणस्तरमा कस्तो असर पार्ने हो थाहा छैन । यसबारेमा सबै पक्षले सोच्न जरुरी छ । पाठ्यसामग्री त्यही अनुसारका छैनन् । शिक्षक र विद्यार्थीहरु नै प्रविधिमा पोख्त छैनन् भने के प्रभावकारिता रह्यो र ?