मुलकलाई कृषि उत्पादनमा आत्मनिर्भर बनाउने नारा सरकारले लगाइरहँदा परनिर्भरता झन् बढ्दो छ । खाद्यान्न र तरकारीमात्र होइन भान्सामा प्रयोग हुने धेरैजसो वस्तुका लाग अहिले विदेशकै भर पर्नु परेको छ । सरकार व्यावसायिक कृषि प्रणालीको कुरा गर्छ । बर्सेनि लगानी पनि गरिरहन्छ । अनुदानका नाममा ठूलो रकम पनि खर्च गरेकै हुन्छ । तर उत्पादनदेखि बजार व्यवस्थापनसम्मको तारतम्य नमिलाउँदा असली किसानहरु मारमा परिरहेका छन् । अनि कागजपत्र मिलाउन जानेका मौसमी किसानले सरकारी निकायबाट फाइदा उठाइरहेका छन् । सरकारले मुलुकलाई दूधमा आत्मनिर्भर बनाउने कुरा गरिरहँदा अहिले नेपाली बजारमा दूध र दूधजन्य पदार्थको व्यापार चौपट छ । नेपाल डेरी एसोसिएसनको तथ्यांक मान्ने हो भने अहिले दैनिक रूपमा १० करोड रुपैयाँ बराबरको दूध खेर गइरहेको छ । कोरोना महामारीका कारण दूध र दूग्धजन्य सामग्रीको खपतमा गिरावट आएपछि यो अवस्था सिर्जना भएको हो ।
सहज अवस्था रहँदा मुलुकभर दैनिक ३१ लाख लिटर बराबरको दूध र दूधजन्य सामग्रीको खपत हुने गरेको थियो । कोरोना महामारीको अवस्थामा अहिले दैनिक १३ लाख लिटर बराबरको दूध र दुग्धजन्य सामग्रीको खपत हुने गरेको छ । मुलुको कुल ग्राहस्थ उत्पादनमा ९ प्रतिशत योगदान रहेको नेपालमा दुग्ध क्षेत्र चपेटामा परेको यो पहिलोपटक भने होइन । अहिले विश्वव्यापी महामारीमा पेलानमा परे पनि मुलुकमा हुने हरेक हड्ताल अनि आन्दोलनको मार दुग्ध क्षेत्रले भोग्दै आएको छ । नेपालमा घरेलु, साना, मझौला र ठूला डेरी उद्योग गरी ४ प्रकारका डेरी उद्योग छन् । यी सबै प्रकारका गरी मुलुकभर अहिले ७ हजारको आसपासमा डेरी उद्योग छन् । यो महामारीको असर व्यवसायीहरु त परेकै छ । तर त्योभन्दा पनि बढी मारमा किसान छन् । यसै उत्पादन लागत धेरै भए पनि कम मूल्यमा दूध बेच्नुपरेको छ किसानले । त्यही मूल्यमा पनि नबिक्ने भएपछि सिधा असर किसानले खेप्नु परेको हो ।
पोहोरको लकडाउनका बेला पनि किसान तथा उद्योगले यस्तै मार खेपेका थिए । तर त्यतिबेला बजारमा बिक्री नहुँदा पनि किसानको दूध किनेर र धुलो बनाएर राखिएको थियो । पोहोरकै धुलो दूध र नौनी अझै बाँकी रहेकाले यो वर्ष त्यसो गर्न उद्योगहरु तयार छैनन् । एसोसिएसनका अनुसार गत वर्ष नै बनाएर राखेको करिब ३ अर्ब रुपैयाँ बराबरको धुलो दूध तथा बटर बाँकी छ । दुग्ध उत्पादनको क्षेत्रमा हाल ५ लाख किसान परिवार आबद्ध रहेको प्रारम्भिक तथ्यांक छ । ३० हजार जनाले प्रत्यक्ष रोजगारी पाएको र अप्रत्यक्ष रुपमा लाखौं यसबाट लाभान्वित छन् । नेपालमा वार्षिक ३ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी रकम डेरी क्षेत्रबाट राजस्व संकलन हुने गरेको छ । देशभर दैनिक रुपमा ६२ लाख लिटर दूध उत्पादन भए पनि बजारीकरण भने सारै भद्रगोल छ । यसमा किसान सचेत भएरमात्रै हुँदैन । दुग्ध व्यवसायमा मौलाएको विचौलियापन अन्त्य गरी किसान मर्कामा नपर्ने गरी सरकारले कार्ययोजना बनाउनुपर्छ । आत्मनिर्भर भनेरमात्र हुँदैन । गुणस्तरीय उत्पादनमा जोड दिएर निर्यात गर्न सके व्यापार घाटा पनि कम गर्न सकिन्छ ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
आन्दोलनलाई उत्तेजक नबनाऊ
नेपालको बिजुली भारतले किन्ने सम्झौता
अग्रज पत्रकार पोखरेलको निधन
प्रमको सम्बोधनः कामभन्दा आश्वासन धेरै
त्रिविमा राजनीतिक भागबण्डा अन्त्य गर्ने उद्घोष
hero news full width
मुख्य समाचार
आठौं पोखरा स्पोर्टस् अवार्ड : वर्ष खेलाडी ह्याट्रिक दाउमा अरुणा
गण्डकीका ४ सय ६७ स्थानमा डढेलो
वैशाख १७, २०८१बझाङ प्रदेशसभा–१ मा एमालेका भण्डारी विजयी
वैशाख १७, २०८१अधिकारी सरकारको वैधताको टुंगो आज !
वैशाख १७, २०८१पोखराको मालेपाटनमा डिभाइडरमा ठोक्किएर कार दुर्घटना
वैशाख १७, २०८१बुटवल पावर कम्पनीले ल्यायो विद्युत् महसुल बढाउने प्रस्ताव
वैशाख १६, २०८१