पोखरा । शीरमा अन्नपूर्ण र माछापुच्छ्रे । फेदमा फेवाताल । तालदेखि हिमालसम्म सर्लक्कै देखिन्छ । धित मर्ने गरी पोखरा सहर हेर्न पाईन्छ । तालबाट चढेर हिमाल अघिल्तिर झर्ने गरी बन्न लागेको केवलकार निर्माणको काम लकडाउनले रोकियो । बैशाखअघि नै बनि सक्ने दाबी गरिएको पोखराको अन्नपूर्ण केवलकारको ५ प्रतिशतमात्रै काम बाँकी छ । ९५ प्रतिशत निर्माण सकिएको केवलकारको काम ५ महिनादेखि थाँति छ । लकडाउनका कारण जापानबाट आउनुपर्ने प्राविधिक टोली नआएका कारण गण्डोला (केवलकारको डब्बा) जडान रोकिएको छ । ‘गण्डोला जोड्ने बित्तिकै चलाउन सकिन्छ । काम करिब अन्तिम चरणमा पुगिसकेको छ,’ केवलकारका कन्सल्टेन्ट संस्था रोप-वे नेपालका अध्यक्ष गुणराज ढकालले भने, ‘५ प्रतिशत काम अड्किएको ५ महिना बितिसक्यो । तोकिएको समयमा काम पूरा गर्न सकिएन ।’ लकडाउन खुल्ने बित्तिकै केही महिनामै केवलकार सञ्चालनमा आउने उनको दाबी छ । ‘अब जनवरी १ बाट चलाउने टार्गेट छ । यदि कुनै अवरोध भएन भने त्यो पूरा हुन्छ,’ उनले भने, ‘जापानीज डिजाइन र सूपरभिजनमा यो केवलकार बनेको हो । लठ्ठा तान्ने र डब्बा राख्ने काम उनीहरु नभै गर्न सकिँदैन ।’

समयमा काम नसकिँदा दैनिक नोक्सानी पनि बढिरहेको छ । ‘सुरक्षा मापदण्ड अपनाएर काम गर्नुपरेको छ । निर्माण समय बढ्यो, त्यसले पनि खर्च थपिन्छ,’ कम्पनीका एक सदस्यले भने, ‘जति लकडाउन बढ्यो उति नोक्सान हुन्छ । अन्तर्राष्ट्रिय उडान छिटो हुने आशा छ ।’ तर दैनिक नोक्सानी भने निकालिएको छैन । फेवाताल किनार सेदीबगरदेखि सराङ्कोट जोड्ने केवलकार २ हजार २ सय ७५ मिटर लामो छ । पोखरा आएका पर्यटकलाई केवलकार नयाँ आकर्षक गन्तव्य बन्ने कम्पनीको दाबी छ । ‘पोखराको गहनाको रुपमा यसलाई विकास गर्दै छौं । पानारोमिक दृष्य देख्न पाइने भएकोले नेपालकै पर्यटकीय उपयुक्त गन्तव्य बन्छ,’ कन्सल्टेन्ट ढकाल भन्छन्, ‘केवलकारले पनि पोखरा आउन पर्यटकलाई आकर्षित गर्छ । यसबाट पोखरालाई पनि फाइदा छ ।’ केवलकारमा प्रतिघण्टा ६ सय जनाले यात्रा गर्न सक्छन् । २१ वटा गण्डोला राख्ने डिजाइन भए पनि तत्कालका लागि १७ वटा यात्रु बोक्ने र एउटा सामान बोक्ने डिब्बा जडान गर्ने र आवश्यकता अनुसार थप्दै लैजाने निर्माण पक्षले जनाएको छ । यसमा ३६ वटासम्म गण्डोला राख्न मिल्छ । यो केवलकार जापानको निप्पन केवलले डिजाइन र सूपरभिजन गरेको हो ।

देशका विभिन्न परिस्थितिका कारण केवलकार निर्माणको लागत पनि बढेको छ । सुरुमा १ अर्ब रुपैयाँमा सक्ने लक्ष्य लिइएको भए पनि पछि खर्च बढेर डेढ अर्ब पुग्यो । जग्गा विवाद र जनशक्ति अभावले पनि केवलकार निर्माणमा ढिलाइ भएको हो । जग्गाको सबै समस्या समाधान भैरहेको कम्पनीले जनाएको छ । केवलकारसँगै रेष्टुरेन्ट, पार्किङ, कफी सप लगायतका संरचना पनि बनाइएको छ । ३० रोपनी क्षेत्रफलमा स्टेसन सहितको संरचना छ भने २५ रोपनी तार र पोलको भागमा पर्छ । परियोजनामा नेपाली व्यवसायीले ७५ प्रतिशत, जापानी नागरिक टाकासी मियाहाराले १५ प्रतिशत र स्थानीयले १० प्रतिशत लगानी गरेका छन् ।

यसबाहेक गण्डकी प्रदेशमा १२ वटा केवलकार निर्माण गर्न सकिने अध्ययनले देखाएको छ । कास्कीको वीरेठाँटीदेखि मुक्तिनाथसम्म सबैभन्दा लामो केलवकार प्रस्ताव गरिएको छ भने सिक्लेसदेखि कोरीसम्म (हिमाल छुने गरी) अर्को महत्वपूर्ण केवलकार निर्माणको प्रस्ताव पनि अघि बढेको छ । बन्दीपुरको केवलकार निर्माणको पनि प्रक्रिया सुरु भएको छ । नेपालमा केवलकारको सुरुवात पनि हालको गण्डकी प्रदेश मनकामनाबाट भएको हो ।