पोखरा । अन्तर्राष्ट्रिय योग दिवसका अवसरमा भारतीय राजदूतावासले पोखरामा मंगलबार वृहत योग शिविर गरेको छ । पोखरा महानगरपालिका, नेपाल पर्यटन बोर्ड र पतञ्जली योगपीठ नेपालसँगको सहकार्यमा पोखरा रंगशालामा शिविर भएको हो ।

कार्यक्रममा गण्डकी प्रदेशका मुख्यमन्त्री सुरेन्द्रराज पाण्डेले भारतीय दूतावासको यो कार्यक्रमले दुई मुलुकबीचको सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउँदै लैजाने विश्वास व्यक्त गरे । पोखरा र गण्डकी प्रदेश पर्यटकीय केन्द्र भएको भन्दै उनले यहाँ धार्मिक पर्यटक समेत उसैगरी आकर्षण गर्न सकिने भनाइ राखे ।

संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री सुदन किरातीले भारतका विभिन्न सहरबाट पोखरा सिधाइ हवाई सम्पर्क कायम गरी पर्यटकीय चहलपहल बढाउन सकिने भनाइ राखे ।

अन्नपूर्ण हिमशृंखललाको काखमा रहेको पोखरालाई अन्तर्राष्ट्रि योग केन्द्रका रुपमा समेत विकास गर्न सकिने मन्त्री किरातीले बताए ।

मन्त्री किरातीले भारतीय उपमहाद्वीपबाट प्रारम्भ भएको तथा सिन्धु घाँटी सभ्यतासँग जोडिएको योग आज संसारभर नै लोकप्रिय हुँदै गइरहेको बताए ।

नेपालका लागि भारतीय राजदूत नवीन श्रीवास्तवले पोखराको पर्यटन प्रवद्र्धनमा भारत सरकार प्रयासरत रहेको भन्दै पोखरा विमानस्थलमा अन्तर्राष्ट्रिय उडान थाल्नुका अतिरिक्त सडकमार्ग समेत सहज बनाउनुपर्ने भनाइ राखे ।

पछिल्ला केही वर्षमा योगका अनुयायीहरुको संख्या विश्वभर नै बढेर गएको भन्दै उनले योगको प्राचीन दर्शन र अभ्यासको सान्दर्भिकता आज पनि उत्तिकै रहेको बताए ।

यस वर्षको अन्तर्राष्ट्रिय योग दिवसको नारा ‘वसुधैव कुटुम्बकमका लागि योग’ अर्थात् ‘एक विश्व एक परिवार सबैको कल्याणका लागि योग’ रहेको छ । यो नाराले योगको विश्वव्यापी आकर्षण र मर्मलाई प्रतिबिम्बित गर्ने राजदूत श्रीवास्तवको भनाइ थियो ।

यो कार्यक्रम जारी ‘आजादीका अमृत महोत्सव’ अन्तर्गतको उत्सव कार्यक्रमहरु मध्येको एक हो ।

संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभाले सन् २०१४ मा गरेको निर्णयअनुसार सन् २०१५ जुन २१ देखि अन्तर्राष्ट्रिय योग दिवस मनाउन थालिएको हो । भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र दामोदर दास मोदीले संयुक्त राष्ट्रसंघको ६९ औं महासभामा योग सबैका लागि सधैंका लागि आवश्यक भएकाले अन्तर्राष्ट्रिय योग दिवसको घोषणा गर्न प्रस्ताव गरेका थिए ।

सो प्रस्तावमा नेपालका तत्कालीन प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाले पहिलो समर्थन गरेपछि युरोपियन युनियनलगायत संयुक्त राष्ट्रसंघका स्थायी सदस्य राष्ट्रले समर्थन गरेका थिए । संघले घोषणा गरेका दिवसमध्ये ९० दिनमा एक सय ७७ देशले समर्थन गर्ने कीर्तिमान योग दिवसले कायम गरेको छ । सन् २०१६ देखि २१ जुनमा अन्तर्राष्ट्रिय योग दिवस विश्वभर मनाइएकोे थियो ।

नेपालमा विसं २०३६ माघ १ गतेदेखि सूर्य उत्तरायण लाग्ने दिनको अवसर पारेर योग दिवस मनाउन थालिएको थियो । नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयमा छ महिनाको योग तथा प्राकृतिक चिकित्साको अध्यापन हुँदै आएको छ ।

यसअघि विसं २०३६ देखि उत्तरायण सुरु हुने दिन पारेर नेपालमा डा हरिप्रसाद पोखरेलको सक्रियतामा योगको क्षेत्रमा काम गरेका संस्थाको सहभागितामा विश्व योग दिवस मनाउन थालिएको थियो । वैदिककालमा हिमालयको काखमा ऋषिमुनिले अध्ययन–अनुसन्धान गरी प्रतिपादन गरेको योग नेपालमै लुप्तप्रायः बनेको थियो । यही क्षेत्रबाट पुनर्जागरण गर्न दिवस घोषणा गरी जनचेतना जगाउने काम सुरु भएको हो ।

प्राचीनकालमा योग, ध्यान र आयुर्वेदका माध्यमबाट मानसिक शान्ति एवं स्थिरता र आरोग्यताको प्राप्ति हुन्थ्यो । आधुनिक युगको प्रभावमा यसलाई चटक्क बिर्सिएका नेपाली युरोप तथा अमेरिकामा उपचार र सुख शान्तिका लागि बढी प्रयोगमा आउन थालेपछि योगतिर आकर्षित हुन थालेका हुन् ।

माघ १ गते मनाउने गरिएको विश्व योग दिवस २१ जुनमा मनाइएपछि नेपालका अभियानकर्मीले माघ १ गतेलाई राष्ट्रिय योग दिवस घोषणा गर्न शान्ति तथा पुनःनिर्माण मन्त्रालयमार्फत मन्त्रिपरिषदमा प्रस्ताव गरेका थिए । नेपाल सरकारले २०७२ साउन २८ गते तत्कालीन शान्ति मन्त्री नरहरि आचार्यको प्रस्तावमा माघ १ गतेलाई राष्ट्रिय योग दिवस घोषणा गरेको थियो ।

योग र ध्यान साधनाका लागि उत्तरायण महत्वपूर्ण मानिने भएकाले उत्तरायण सुरु हुने पहिलो दिन मकर संक्रान्ति अर्थात् माघ १ गतेलाई सरकारले राष्ट्रिय योग दिवस घोषणा गरेको हो । हाल नेपालमा माघ १ गते राष्ट्रिय र जुन २१ का दिन अन्तर्राष्ट्रिय योग दिवस मनाइन्छ ।