पोखरा, ५ चैत । असत्यमाथि सत्यको जित, आपसी सद्भाव र सामाजिक एकताको सन्देश पस्किने पर्व होली समस्त हिन्दूधर्मालम्बी उत्साहका साथ मनाउन जुटेको छ ।
आपसी वैमन्स्यतालाई बिर्सेर एक अर्कासँग खुशी साटासाट गर्दै एकापसमा मिलेर सुख शान्तिको कामना गरी मनाउनु नै यो पर्वको मुख्य विशेषता हो । होली पर्वको मुख्य उद्देश्य सुख, शान्ति र आपसी सद्भाव हो ।
यस उद्देश्यलाई आम नेपालीले पर्वमै सीमित नराखी आफ्नो जीवनशैलीमा उतार्न सक्यो भने नेपालले देखेको सुन्दर, शान्तको सपना पूरा हुनुका साथै पर्वको सार्थकता पनि प्रमाणित हुन्थ्यो । तर, पर्वको आपसी सद्भावको सन्देशलाई नेपालीले कहिले आफ्नो जीवनको मूलमन्त्रको रुपमा ग्रहण गर्नेछ भन्ने विषय अनुत्तरित छ ।
यस पर्वमा ‘होलिका’को दहन हुन्छ । होलिका को थिइन् ? यसको दहन किन गरिन्छ ? प्रत्येक वर्ष होलिकाको प्रतिमूर्ति दहनको माध्यमबाट समाजलाई पर्वले के सन्देश दिन खोजिएको हो । यस विषयमा गहिरिएर विचार नगरी मात्र मीठो खाने, रङ्ग खेल्ने र गीत गाएर मनोरञ्जन मै सीमित रह्यो भने पर्वको मूल उद्देश्यमाथि नै चोट पर्छ ।
दैत्यराज हिरण्यकश्यपकी बहिनी होलिकालाई आगोमा नजल्ने बरदान ब्रह्माबाट प्राप्त भएको थियो । बरदानको सदुपयोग गर्नुका सट्टा कसैलाई जिउँदै जलाएर मार्नका लागि उनले बरदानको दुरुपयोग गरेको थियो । शक्तिको दुरुपयोग गर्ने, हिंसा गर्ने, अर्कालाई कष्ट पु¥याउनेजस्ता गलत क्रियाकलापलाई अन्त्य गर, अर्थात आफ्नाभित्र रहेका ‘होलिका’ मानसिकतालाई जलाएर अन्त्य गर्नु र अवदेखि असल मानव बन्नुनै उद्देश्य राखेर प्रत्येक वर्ष फागुन पूर्णिमाका दिन होलिका दहन गर्ने गरिएको हो ।
हामी समस्त नेपालीले एक अर्काको मान सम्मानको आदर गर्ने र मुलुकमा सुख, शान्ति र समृद्धिका लागि दृढसङ्कल्पित हुने बचनवद्धता प्रकट गर्नसक्यो भने होलीलगायत विभिन्न धर्म र समुदायले समाजको हितका लागि मनाउने गरेका पर्वका उद्देश्य सफलिभूत हुनुका साथै असल र सभ्य समाजको निर्माण हुनेछ । परापूर्वकालदेखि पर्वको माध्यमबाट प्राप्त शान्तिको सन्देशलाई सकारात्मक सोचाइका साथ राष्ट्र निर्माणमा लगाउन सक्यो भने पर्वको वास्तविक पहिचान स्थापित हुन्छ ।
जनताका चाहनालाई परिपूर्ति गर्नका लागि अब सुख, शान्ति, विकास र सुशासनतर्फ अग्रसर हुनुपर्ने समय हो । अब अधिकारको नाममा हिंसा, हत्या, लुटपाटबाट राष्ट्रलाई मुक्त गरी होली पर्वको सन्देशलाई सार्थक बनाउनुपर्ने आजको आवश्यकता हो ।
राष्ट्रिय एकता र मुलुकको विकासका लागि सरकारले लिएको ‘समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली’को लक्ष्यलाई पूरा गर्नमा पनि होली पर्वको सन्देशले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सकिन्छ । समाजका प्रत्येक वर्ग एकापसमा मिलेर होली पर्व मनाइन्छ, त्यसरीनै सबैलाई विकास निर्माणको कार्यमा एकजुट हुनुपर्दछ ।
होली पर्व
विधिवत् रुपमा होली पर्व नेपालमा दुई दिन मनाउने गरिन्छ । फागुपूर्णिमाको दिन पहाडमा होली पर्व खेलेर बेलुकी होलिका दहन गरी पर्वको समापन गरिन्छ भने तराईमा फागुन पूर्णिमाको दिन बेलुकी होलीका दहनपछि बिहान रङ्ग अबिर खेलेर पर्व मनाइन्छ । आ–आफ्ना रीतिरिवाज अनुसार पर्व मनाइने भए पनि पर्वको मुख्य उद्देश्य एक समान छ ।
पर्यटकीय नगरी पोखरामा पनि धुमधामका साथ उत्साहमय वातावरणमा होली पर्व मनाउने गरिएको हो । पर्यटकीय नगरी पोखराको लेकसाइडमा विदेशी पर्यटक पनि पर्व मनाउन उत्साहका साथ सरिक हुने गरिएको छ । भोलि होली पर्व धुमधामका साथ मनाउन पोखरामा साङ्गीतिक कार्यक्रमको तयारी पनि व्यापक रुपमा गरिएको छ ।
यस पर्वमा मीठो परिकार बनाउने गरिन्छ । खासगरी, मालपुवा अनिवार्य रुपमा पकाइन्छ । सबैभन्दा पहिले पकाइएका परिकार घरको देवीदेउतालाई चढाइन्छ, त्यसपछि मात्र खाने गरिन्छ । अचेल मासु पनि खाने गरिएको छ । कतिपयले नशालु पदार्थमा भाङगाजा र रक्सी खाने गर्छन् । पर्वमा देखिएका यस्ता विकृतिलाई अन्त्य गर्न समाज अग्रसर हुनुपर्ने आवश्यकता देखिएको छ ।
यो पर्व किन मनाइन्छ ?
वसन्त ऋतुअन्तर्गत फागुन पूर्णिमाको दिन यो पर्व मनाइने गरिन्छ । विष्णुपुराणमा उल्लेख गरिएनुसार, दैत्यराज हिरण्यकश्यपकी बहिनी होलिका नाममा यो पर्वको नामाकरण भएको हो । होलिकाको दहन भएको खुशीमा प्रत्येक वर्ष हिन्दू धर्मावलम्बीले यो पर्व मनाइने गर्छन् ।
हिरण्यकश्यपले आफ्नो राज्यमा भगवान विष्णुको पूजापाठमा प्रतिबन्ध लगाएर स्वयंलाई भगवान घोषित गरी प्रजालाई ‘मेरो पूजा गर्नु’ भनेर कडा निर्देशन जारी गरेको थियो । तर, उनको आफ्नै छोरा प्रह्लादले पिताको निर्देशनलाई अवज्ञा गर्दै भगवान विष्णुको पूजा गर्दै रहे । छोरा प्रह्लादले पिताको आज्ञा नमानेपछि होलिकाको माध्यमबाट जलाएर मार्ने प्रयास गरेको थियो ।
ब्रह्माबाट आगोमा नजल्ने बरदान पाएकी होलीकाले प्रह्लादलाई काँखमा राखेर चारैतिर पराललगायत जल्ने बस्तुको घेरा बनाउन लगाएको र त्यसमा आगो लगाउन भनिएको थियो । उल्टै आगोमा होलिकानै जलेर भष्म भइन् । असत्यको बाटो अपनाएको कारणले बरदान फलिफाप भएन । असत्यमाथि सत्यको विजय भयो । त्यसपछि, सोही तीथिमा यो पर्व मनाउन थालिएको धार्मिक ग्रन्थमा उल्लेख छ ।
–प्रभाषचन्द्र झा
Related News
सम्बन्धित समाचार
गण्डकीमा ३० सिटलाई बहुमत, मुख्यमन्त्रीमा खगराजको निरन्तरता
गण्डकी प्रदेश सभाको बैठक ३० मिनेटका लागि स्थगित
मुलुकमा राजनीतिक अस्थिरताको जड नै माओवादी : कांग्रेस संसदीय दलका नेता पाण्डे
प्रदेश विघटन हुन जोगाउने जिम्मा सभामुखको हो : माओवादी नेता चुमान
मुख्यमन्त्रीलाई विश्वासको मत दिन सकिन्न ः पञ्चराम गुरुङ
hero news full width
मुख्य समाचार
मुख्यमन्त्री अधिकारीले पेस गरे विश्वासका लागि प्रस्ताव, छलफल सुरु
गण्डकी प्रदेश सभाको बैठक सुरु, विश्वासको मतका लागि प्रस्ताव पेस गर्दै मुख्यमन्त्री अधिकारी
वैशाख २३, २०८१मुख्यमन्त्रीले आज विश्वासको मत लिने, मन्त्रालय टुंग्याउन माओवादीको माग
वैशाख २३, २०८१पोखरा देशभरकै प्रदूषित सहर
वैशाख २३, २०८१पाण्डे सरकारले नियम मिचेर बहुवर्षे योजना थपेको मुख्यमन्त्रीको आरोप
वैशाख २२, २०८१भ्रष्टाचार नियन्त्रणमा सार्थक प्रयास भएन : धनराज गुरुङ
वैशाख २१, २०८१