बलेवा (बागलुङ) । पञ्चकोटबाट उत्तर फर्किंदा धौलागिरि र यसको काख आसपासका हिमालमा काला धब्बा देखिन्छन् । माछापुच्छ«े हिमालले पहिलाजस्तो अहिले मुस्कान दिन छोडेको छ । घामसँगै टल्किने हिमाल अहिले मधुरो छ ।
बिहान सबेरै उठेर हेर्दा सुनौला देखिने हिमालको चमक अहिले हराएजस्तो छ । कताकता कालो देखिन्छ माछापुच्छ«े । उता हिमलाको छायाँ उज्यालो छैन भने यता मानव बस्ती पनि सफा अनि स्वस्थ छैनन् । घरबस्ती वरपर बुङ्ग उढेको धुलोले बाटोसमेत देखिँदैन । घरघरका धुरीमा बसेको धुलोले चम्किलो होइन, कैलो बनाउँदैछ बस्ती ।
वायु प्रदूषणको अवस्था उस्तै छ । चिसो र गर्मी मौसम पहिलेजस्तो सौहाद्र्र छैन । चिसोमा खप्नै नसक्ने चिसो छभने गर्मीयाम अस्वाभाविक छ । जल, जलचर र जनावर ठाउँ र मौसमअनुसार रमाउन छोडिसके । यहाँसम्मकी हिमाली भेगतिरै छ्याप्छ्याप्ती पाइन थाले लामखुट्टे । हिमाली जन्तु हिमालमा कमै मात्र पाइन्छन् । सायद यी सबै कारणको असर हुनसक्छ पानीका मुहान सुक्न थालेका छन् अनि स्थानीय र अग्र्यानिक बीउ र फसल पाइन छोडेका छन् ।
बागलुङको सर्वसिद्धि धाम पञ्चकोटमा आयोजित अनन्तश्री ब्रह्माण्डीय महायज्ञको सातौँ दिन सोमबार यस्तै विषयमा चर्चा भयो । यही फागुन ९ देखि सुरु भई २३ गतेसम्म सञ्चालन हुने सो महायज्ञमा हरेक दिन नयाँ नयाँ विषयमा राष्ट्रिय बहस हुने गरेको छ । सोमबार यहाँ आयोजित राष्ट्रिय सुरक्षा प्रणाली र न्यायिक पद्धतिको कार्यान्वयन सम्मेलनमा सहभागी वक्ताहरुले यी र यस्तै विषयमा चिन्ता व्यक्त गरे ।
सो महायज्ञको उद्देश्य जल सम्पदाको संरक्षणका लागि विश्वमा यसको सन्देश दिन निर्माण गर्न लागिएको विश्वशान्ति कलशको पूर्णता पनि एक हो । विश्वमा जलसम्पदाको अभाव हुँदै गएको अहिलेको अवस्था भोलिसम्म यस्तै रह्यो भने यो पृथ्वीका चराचर जगत्को अवस्था कस्तो रहला भन्ने विषयमा यहाँ बहस भइरहेको छ ।
सर्वसिद्धिधाम पञ्चकोटका संस्थापक मुक्तिनाथ पीठाधीश्वर स्वामी कमलनयनाचार्यले सुरु गर्नुभएको सो अभियानअन्तर्गत पञ्चकोटमा दुई हजार पाँच सय मानिस अट्नसक्ने एक सय आठ फिट अग्लो कलश निर्माण गर्न लागिएको हो । यस महायज्ञका परिकल्पनाकार स्वामी कमलनयनाचार्य भन्नुहुन्छ, “हाम्रो मातृभूमि जल, जङ्गल र वनौषधिका लागि विश्वकै धनी हो । यही देवदेशले नै जलसम्पदा संरक्षणको सन्देश विश्वमै दिनुपर्दछ भन्ने हाम्रो मान्यता पनि हो । त्यसैले जल संरक्षणको प्रतीकस्वरुप पञ्चकोटमा निर्माणाधीन विश्वशान्ति गण्डकी कलशको निर्माणलाई पूर्णता दिनु हाम्रो कर्तव्य हुन आउँछ ।”
उहाँ भन्नुहुन्छ “मानवीय कारणले नै अहिले विश्वमा धेरै सङ्कट देखिँदै गएको छ । जलवायु परिवर्तन यस्तै एउटा नयाँ सङ्कटको स्वरुप हो र यसले नै विश्वमा निकट भविष्यमै पानीको सङ्कट निम्त्याउने छ । जल नै नरहे यो चराचर जगत् कसरी चल्छ रु यस विषयमा यो पुस्तालाई अहिल्यैदेखि सचेत, सजग र जानकार गराउनु जरुरी छ । यस महायज्ञका उद्देश्यहरुमध्ये पञ्चकोटबाट जल सम्पदा संरक्षणको सन्देश दिनु पनि एक हो । यसका लागि विश्वशान्ति गण्डकी कलशको पूर्णता आवश्यक छ ।”
सोमबारको कार्यक्रममा पूर्वप्रधानन्यायाधीश कल्याण श्रेष्ठले वायु प्रदूषणका कारण पानीको अभाव हुँदै गएकाले अबको विश्वयुद्ध पानीको अभावकै कारणले हुनसक्ने चिन्ता व्यक्त गर्नुभयो । उहाँले अहिले विश्व जलवायुको ठूलो सङ्कटमा रहेको र अहिले विश्वको जलवायु पनि बिगिँ्रदो अवस्थामा रहेको बताउनुभयो ।
“हिमालमा हिउँ रहेनभने हिमाल, हिमाल रहँदैन पहाड मात्र रहन्छ,” उहाँले भन्नुभयो, “हिमाली जडीबुटी र हिमालमा रहने जलचल र स्थलचल घटेर जान्छ । जुन प्रणाली हुन्थ्यो त्यो हुँदैन । यसको परिणाम जलको आपूर्ति घटेर जान्छ । मानवका लागि नभई नहुने पानी हो । त्यसैले अबको विश्वयुद्ध सायद पानीका कारण हुनसक्छ किनभने अहिले नै विश्वमा पानीको अभाव भइसक्यो ।”
उहाँले आफूले एक दशकअगाडि बैङ्ककमा भएको न्यायसम्बन्धी कार्यक्रममा अन्य देशका कारणले वायुप्रदूषण बढिरहेको र नेपालको हिमालमा त्यसको असर देखापरेको भनाइ राखेको स्मरण गर्नुभयो ।
“अहिले हिमालमा हिउँ पग्लिएको छ । हिमाल कालो हुँदैछ । यो सब हामी नेपालीले गर्दा होइन तर परिणाम भने हामीले नै भोग्नुपरेको छ । हिउँ कालो हुँदा हाम्रो जीवन, मानवीय अस्तित्व र मानव सभ्यतामा नै असर पर्छ,” उहाँले भन्नुभयो, “यसको अन्तर्राष्ट्रिय जवाफदेहितासम्बन्धी संहिता निर्माण हुनुपर्छ जसले हामीलाई जवाफ दिनुपर्छ । मैले बैङ्ककमा एक दशकअगाडि नै न्यायसम्बन्धी कार्यक्रममा यो प्रश्न उठाएको थिएँ । यसको सान्दर्भिकता अहिले झन् बढेर गएको छ ।”
मानव सभ्यतालाई नै जोगाउनका लागि जलवायु न्यायको आवश्यकता रहेको उहाँले बताउनुभयो । अब यसका पीडितहरु प्रकृतिका मात्र पीडित नभएर मानवीय कारणले उत्पन्न समस्या भएकाले यसका विरुद्धमा आवाज उठाउन अघि बढ्नुपर्ने उहाँको भनाइ थियो ।
वरिष्ठ अधिवक्ता काजीगाउँले श्रेष्ठले राज्यको गठन हुनुपछाडिको मुख्य उद्देश्य नागरिकलाई न्याय प्रदान गर्नु रहेको बताउनुभयो । पूर्वप्रहरी महानिरीक्षक धिरजप्रताप सिंहले सुरक्षा, विकास र न्याय एकआपसमा सम्बन्धित भएको बताउनुभयो । उहाँले न्याय नभएसम्म सुरक्षा र विकास नहुने र कानुनी राज्यमा सबै समान हुँदा सुरक्षा विना विकास नहुने बताउनुभयो । उहाँले कानुनी शासन, विकास र न्यायमा नागरिकको कर्तव्यको साथसाथै अधिकार पनि जोडिन आउने हुँदा दुवैलाई नागरिकले भुल्न नहुने बताउनुभयो ।
सोमबारको सो सत्रको सञ्चालन गर्दै नेपाल कानुन समाजका कार्यकारी निर्देशक कृष्णमान प्रधानले अहिलेको युगमा जलवायु न्याय सबैभन्दा महत्वपूर्ण र संवेदनशील हुँदै गएको धारणा राख्नुभयो । रासस
Related News
सम्बन्धित समाचार
पोखरामा श्रीमद्भागवत् महायज्ञ सुरु
नयाँबजारमा भोलिदेखि श्रीमद्भागवत् ज्ञान महायज्ञ
तोरन्लमा रमाउँदै थकाली समुदाय
पोखरामा श्रीमद्भागवत् ज्ञान महायज्ञ तयारी
वाल्मीकि आश्रम पुग्न भारतीय भूमि प्रयोग गर्नुपर्ने बाध्यता
hero news full width
मुख्य समाचार
त्रासैत्रासमा तंग्रिदै कागबेनी
मनिपालमा अत्याधुनिक एमआरआई मेसिन
वैशाख १३, २०८११३ वटा मुद्दा चलेका एक युवा पोखराबाट अटोमेटिक पेस्तोलसहित पक्राउ
वैशाख १३, २०८१कतारी अमिर स्वेदश फिर्ता : पोखरा–कतार उडान माग
वैशाख १३, २०८१कास्कीमा एसइई उत्तरपुस्तिका परीक्षण रोकियो
वैशाख १२, २०८१गण्डकीमा डायलाइसिसका लागि अब पालो कुर्न नपर्ने
वैशाख १२, २०८१