जुनसुकै बेला म सिरुबारीको नाम सुन्छु तब पञ्चमूलको समग्र भूगोलको शृंखला घुमिरहेको अनुभव गर्छु । सिरुबारी, पञ्चमूल, मान्केस्वाँरा, आउडेरी, बाटास्वाँरा, राजस्वाँरा, माझकटेरी, थाप्ले, थुम्रो, पुतलीगैरा, फलाँटे, दह र डहरे देउरालीका बनोट र प्राकृतिक सौन्दर्यले अभिभूत हुन्छु । विकसित मुलुकले दिएको चेतना र प्राकृतिक परिवेशले सिँगारेको बौद्धिकताले दिएको आलोकको अनुसरणले पञ्चमूल निसन्देह अविस्मरणीय छ, सबैका लागि ।
तेह्र वर्षे किशोरवयमा नै म पञ्चमूल गएको थिएँ, विक्रम सम्वत् २०१२ सालको भाद्र महिनामा मेरो साथी थियो मेरै सहगोत्री भाइ रमाकान्त अधिकारी, मभन्दा एक वर्ष कान्छो । सानो तने झोलामा किताप कापी थिए तर सामल थिएन । हिँड्ने बेलामा आमाबाट पाएको तीन मोहोर । व्रतबन्ध गर्दा वेदको पुस्तक पीतवस्त्रमा बेरेर कम्मरमा बाँधेको झल्को आयो । रमाइलो झल्को । मूर्त सम्झना बोकेर अमूर्त प्राप्तिको खोजेको यात्रा । बायँखोलाबाट सुरु भएको उकालो सिउँडबारी पुगेपछि धुलेको उकालोले निकालेको पसिनाले विश्राम पाएको, तर्पाएँ हिँडेर दरौं पुगेपछि सल्यानका सेता ढुंगा गाडेर बनाएको बाघ थुन्ने खोर देखियो । अनौठो लाग्यो ।
दरौंबाट माझकटेरी, राजस्वाँरा हुँदै मान्केस्वाँरा पण्डित दण्डापाणि ढकालकी जेठी श्रीमती जमुना फुपूकहाँ पुगियो । मसँगै गएको भाइकी साख्खै फुपू, मेरी पनि फुपू देखे भेटेकी र चिनेकी, अफ्ठ्यारो भएन । २०१२ भाद्रदेखि २०१६ साल जेठसम्मका दिन त्यहीँ बिते । ज्योतिष र लघुकौमुदीको भ्यादिसम्म पञ्चमूलका पण्डित गुरु चिरञ्जीवीको पिढीं र धन्सारमा बसेर पढें । मेरा गुरु चिरञ्जीवी ढकाल पञ्चमूलको भाषा पाठशालाको शिक्षक (पण्डित दरबन्दी) हुनुहुन्थ्यो ।
पञ्चमूल राणाकालीन समयमा पनि पिंढी पाठशाला चलेको ठाउँ । पुरानो पिंढीका मान्छेहरु नै पनि वेद चण्डी, अग्नि स्थापना पढेका घरघरैजसो थिए । त्यहाँ यस्तो संस्कार, शैक्षिक चेतना फैलाउने मूल पुरुष आदरणीय गुरुका हजुर बा ज्योतिर्विद पण्डित भवानीशंकर ढकाल हुनुहुँदो रहेछ । त्यतिखेर पञ्चमूलमा जन्मेका सुबेदार मेजर गम्भीरसिंह गुरुङले विसं १९८६ सालमा नै आफ्नै पैसाले तेह्र हात लम्बाइ र नौ हात गजको अगाडि खुला भएको पौवा बनाइदिए र पण्डित भवानीशंकरको पिंढी पाठशालालाई मूर्तता प्रदान गरेको इतिहास मैले त्यतिबेलै सुनेको हुँ ।
सिरुबारी बाह्य र आन्तरिक पर्यटकहरुको आकर्षणको थलो बनेको छ
कप्तान रुद्रमान गुरुङसँग मेरो सम्बन्ध २०३७ साल अगावै भएको हो । उहाँ भारतीय सेनाबाट सेवा निवृत्त भएपछि भेट हुन थाल्यो । २०४६ सालको आन्दोलनसम्म आइपुग्दा कप्तान रुद्रमान गुरुङ नेपाली कांग्रेसका नेताका रुपमा परिचित भइसक्नु भएको थियो । कप्तान रुद्रमान गुरुङको अभिव्यक्ति सुन्दा मैले केटाकेटी हुँदै सुन्दै आएको एउटा लोकोक्ति सम्झन पुग्थें, ‘गुरुङले ढाँट्न जान्दैन, भैंसीले लात्ती हान्न जान्दैन’ आफूले अनुभूत गरेको कुरा सोलत्र भनिदिने बानी थियो उहाँको । २०४६ सालको आन्दोलनले पञ्चायतलाई मिल्काइदिएर बहुदलीय व्यवस्थाको स्थापना भएपछि २०४८ सालमा संसदीय निर्वाचन भयो । त्यो निर्वाचनमा क्षेत्र नं २ बाट नेपाली कांग्रेसको टिकटमा उहाँ निर्वाचित हुनुभयो । त्यतिखेर स्याङ्जामा चार ओटा निर्वाचन क्षेत्र थिए । त्यतिबेला चारै सिट कांग्र्रेसले जित्यो । २०५१ मा एकल बहुमतको सरकारको प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाजीले संसद भंग गरेर मध्यावधि निर्वाचनको घोषणा गर्नुभयो । त्यतिखेर पनि कप्तान रुद्रमान गुरुङले उम्मेदवारी पाउनुभयो तर पार्टीभित्रको अन्तरविरोधले उहाँ मात्र होइन, नेपाली कांग्रेसका सबै उम्मेदवारले चुनाव हारे । हारपछि नेपाली कांग्रेसमा ‘छत्तिसे र चौरहत्तरे’ गुट र उपगुट देखिन थाले । छत्तिसे गुटका मित्रहरुले रुद्रमान गुरुङलाई ‘रअ को एजेन्ट’ भनेर प्रचार समेत गरे । यस्तो आरोप लगाउनेहरुले दूध पोखरी बनाउनेमा पानी पोखरी बनाएर कांग्रेसको साख समाप्त पारे ।
कप्तान रुद्रमान गुरुङ केही गर्नुपर्छ भन्ने मान्छे, निजी स्वार्थभन्दा राष्ट्र, राष्ट्रियता र प्रजातन्त्रप्रति प्रतिबद्ध मान्छे भएकाले पहिलोपल्ट सांसद बनेको बेला सुरु गरेका कार्यहरु पूर्ण हुन सकेका थिएनन् । उता माओवादी द्वन्द्व चर्कैंदै गयो । स्याङ्जा सदरमुकाममा आक्रमण गरेर १४ जना राष्ट्रसेवक प्रहरीहरुको विभत्स हत्या भयो । कांग्र्रेस कार्यकर्ताहरु भयभित भएर आन्तरिक निर्वासनमा जान बाध्य भए । यस्तो परिस्थितिले कप्तान रुद्रमान गुरुङ पनि किम्कर्तव्य विमूढ हुन पुग्नुभयो । अनि पञ्चमूलले बोकेको प्राकृतिक सौन्दर्य, शैक्षिक जागरण र इतिहासले उहाँमा साहस भर्न थाल्यो । अनि सिरुबारीलाई ग्रामीण पर्यटकीय स्थल बनाउने संकल्प जन्मन पुग्यो । ग्रामीण पर्यटनको प्रकृति प्रदत्त पूर्वाधार त थियो, भौतिक पूर्वाधार थिएन । अनि होमस्टे स्थापना गरियो ।
अहिले सिरुबारी बाह्य र आन्तरिक पर्यटकहरुको आकर्षणको थलो बनेको छ । नौमती बाजाको झ्याईंझ्याईं र धुन घन्किरहेको पाइन्छ । पाहुनाहरुलाई घरघरमा आवास र भोजनको व्यवस्थापन गरिएको छ । सिरुबारीका होमस्टेहरुमा गरिने अतिथि सत्कार, त्यहाँ तयार गरिएको भोजनको स्वाद, सिजन अनुसारका फलफूल एवं सञ्चालकहरुको व्यवहारले सिरुबारीमा आउने जोसुकैले आफनै घरको वातावरण पाइरहेका छन् । यी र यस्तै परिस्थितिले गर्दा सिरुबारी दक्षिण एसियाकै नमुना ग्रामीण पर्यटकीय स्थल बनेको छ । सिरुबारी लाहुरे बहुल बस्ती हो र पनि त्यहाँका युवाहरु उच्च शिक्षा हासिल गरेर विश्वविद्यालयका प्रोफेसर भएर सेवा दिइरहेका छन् । सुविधाविहीन गाउँहरु उजाड र रित्तो भएका अनेक उदाहरणहरु छन्, तर सिरुबारीमा यो रोग लागेको छैन । धेरैको व्यवसाय चलेको छ । यो सब कप्तान रुद्रमान गुरुङको दूरदर्शितापूर्ण चिन्तनको प्रतिफल हो । म कप्तान रुद्रमानप्रति हार्दिक श्रदाञ्जलि अर्पण गर्दछु ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
‘स्व’ को खोजीमा प्रतीक्षा
गण्डकीमा विपद् जोखिमको अवस्था, पूर्वतयारी र न्यूनीकरण
नमच्चिने पिङको सय झड्का (हास्यव्यङ्ग्य निबन्ध)
बालकथा : मौकाको साटो
बुद्ध जयन्ती – एक चर्चा बुद्धशिक्षाको
hero news full width
मुख्य समाचार
रेवान पोखरामा विश्वराज
कर्जा विस्तार हुनेगरी मौद्रिक नीति ल्यायौंः गभर्नर अधिकारी
श्रावण ११, २०८१गायक तथा गीतकार एलपी जोशी रहेनन्
श्रावण ११, २०८१आज मौद्रिक नीति सार्वजनिक हुँदै
श्रावण ११, २०८१पोखराको गन्नीलाई रनिङ सिल्ड
श्रावण १०, २०८१लीलादेवी बनिन् पहिलो महिला मुख्यसचिव
श्रावण १०, २०८१