सोच एकातर्फी जीवन अर्कोतर्फ विवश हाम्रा गतिविधिहरु निरन्तर भईरहे र भईरहनेछन् । अनुकलतामा मात्र जीवन जीउन खोज्ने सोचहरुले सफलता हात पार्न सकिदैन । सोच र चेतनाको संगम त्यति सहज छैन, जुन हामी खोज्दछौ ।
विलासिताको चरम उपयोगितामा अभ्यस्त मानव जीवनको दैनिकी सामुहिकतामा भन्दा वैयक्तिततामा रम्दै गएकोे छ । जीवनको मूल सार भन्दा पनि वाहिर गएर गरिने कर्मले जीवनमा सकारात्मक भन्दा पनि नकारात्मक प्रभाव पार्दछ, त्यसैको परिणाम स्वरुप देखिने मानसिक रोगले जीवनका उत्तरार्धमा दिने पीडा नगण्य हुन्छन् । जीवन शाव्दिकतामा वैयक्तिक हुदैन, यो त सामुहिक हुन्छ, तर अहिलेका परिवेशलाई नियाल्दै वैयक्तितताले गाँजेको गतिविधिलाई जीवन मान्न सकिदैन । कर्ममा भन्दा भाग्यमा विश्वास गर्नेहरुको लर्कोले थप कष्टकर वनाएको छ । यहि पृष्ठभूमिमा हुर्किएको मानसिकताले जीवनमा शान्ति हैन, अस्थिरता मात्र सिर्जना गर्दछ, यहि अस्थिरताको जंजालमा हामीहरु जीवनका कहिल्यै प्राप्त गर्न नसकिने सार खोज्न अभ्यस्त छौ ।
व्यक्तिको चेतनास्तरअनुरुप जीवनका परिभाषाहरु भिन्न भिन्न प्रकारको पाईन्छ, व्यक्तिको दृष्टिकोण आर्थिक अवस्थासँग तुलना गर्न सकिदैन । दृष्टिकोणको मेल चेतनास्तर र क्षमता सँग खान्छ । त्यहि दृष्टिकोण अनुसार वस्तु र समाजको परिभाषा अलग अलग हुने गर्दछ । संसारका असंख्य जीवहरुको दृष्टिकोण जसरी अलग अलग हुन्छ, त्यसैगरि मानव जाति प्रकृतिको कुनै एउटा जीव मात्र हो । त्यसको समानता मानव जातिमा भएता पनि व्यवहारिक समानता भने भिन्न भिन्न रहेको हुन्छ । त्यहि भिन्नता भित्रको दृष्टिकोणले व्यक्तिगत तथा सामाजिक जीवनमा भूमिका खेल्दछ ।
जीवनको उपयोग व्यक्तिको पृष्ठभूमिमा अडिएको हुन्छ । वर्तमान समयमा जीवनको पृष्ठभूमिलाई नजरअन्दाज गरे जीवन यापन गर्नेहरुको भीडमा हराएको शैलीले प्रकृतिले समेत धर्तिमा अनवरत रुपमा प्रहार गरिरहेको छ । समाजका सर्वश्रेष्ठ प्राणीको रुपमा दर्जित मानव जातिका कारण प्रकृतिका अन्य सजिव प्राणीहरु समेत ग्रसित वन्न पुगेका छन् । प्रकृतिमा आएको उतारचढावले मानव जीवनको प्रक्रियामा स्वत प्रभाव पार्दछ, त्यसै प्रक्रियामा मानव जातिहरु चल्नुपर्नेमा प्रकृतिलाई नै चुनौती दिने ढंगवाट अगाडि वढेको छ । त्यसैको नकारात्मक प्रभावले मानवीय जीवनमा ठूलो अन्तरसंघर्ष पैदा गरेको छ । त्यसैको कोपोभाजनमा मानव जातिहरु परेको पाईन्छ ।
परिवारमा मात्र केन्द्रित रहेर जीवनलाई नियाल्ने हो भने पनि स्वार्थताका गन्ंधहरु हरेक सम्वन्धमा पाउन सकिन्छ । यहि कणको संगम विन्दुको विविधताले जीवन थप कष्टकर वनाईदिएको छ । परिवारभित्रको एकत्वमा समेत स्वार्थ मिसिएपछि त्यसले दिने परिणाम घातक हुन्छ, भने समाजको के कुरा ? त्यहि विवशतामा आम व्यक्तिहरु भाग्यको लेखान्त सम्झेर जीवन घिसारिरहेका छन् ।
जीवनको निरन्तरतालाई धेरै पक्षले प्रभाव पारेता पनि अन्ततोगोत्वा सोच नै जीवन सहजताका मुख्य तत्व हो, त्यहि सोच नै जीवन जीउने मुख्य आधार हो । सकारात्मक सोचले सहज र नकारात्मक सोचले असहज अवस्थाको सिर्जना गर्दछ । तर त्यो सोचको मापन के र कति त ? सोचको उच्चतम रुप के हो त ? सोच र चेतनामा कति समानता पाउन सकिन्छ ? सोच र चेतनाको मेल सँग व्यक्तिको आत्मविश्वासले कतिको भूमिका खेल्दछ ? यहि पृष्ठभूमिको नजिक रहेर जीवनको अर्थ खोज्ने हो भने जीवन व्यक्तिगत होईन, सामाजिक रहेछ भन्ने वुझिन्छ । जीवनका विभिन्न आयामहरु पाउन सकिन्छ । जीवनको सार यहि अन्र्तवस्तुमा पाउन सकिन्छ । हरेक विषयमा व्यक्तिगत प्रधान हुने कारकमा सामूहिकताको आधार पाईन्छ । कोहि पनि सिगो व्यक्ति वा जीवन धर्तिमा लामो समय वाँच्न सक्दैन । कुनै न कुनैको साथमा मात्र वाच्न सक्ने विषयको अन्तर्यलाई केलाउने हो भने हामी सहज जीवन यापन गर्न सक्दछौ तर व्यक्ति केन्द्रित सोच हामी भईदिदा सोच एकातर्फ र जीवन अर्कोतर्फ भएर जीवन वाध्यतामा वाचिरहेका छौ । समाजलाई केहि समय अलग राखेर परिवारमा मात्र केन्द्रित रहेर जीवनलाई नियाल्ने हो भने पनि स्वार्थताका गन्ंधहरु हरेक सम्वन्धमा पाउन सकिन्छ । यहि कणको संगम विन्दुको विविधताले जीवन थप कष्टकर वनाईदिएको छ । परिवारभित्रको एकत्वमा समेत स्वार्थ मिसिएपछि त्यसले दिने परिणाम घातक हुन्छ, त्यहि विवशतामा आम व्यक्तिहरु भाग्यको लेखान्त सम्झेर जीवन घिसारिरहेका छन् ।
शुन्यताभित्रको जीवनको परिकल्पनामा रम्ने हो भने शान्ति नै शान्ति पाउन सकिन्छ । सोच र चेतनाको सन्तुलन मिलाउने र त्यहाँ आत्माविश्वासलाई जोड्ने हो भने जीवन सार्थक वनाउन सकिन्छ । तर त्यो गर्ने मानव जातिमा धैेर्यता, एकाग्रता र ईच्छाशक्ति छैन । यो यो सवै सोच्ने हामीमा चेतना छैन । चेतनाविहिनताको जगमा टेकेर आकाश छुने कुरा सम्भव छैन । त्यहि असम्भव गतिविधिमा हामी आकाश छुने मनसायका साथ चिच्याई रहेका छौ ।
सोच एकातर्फी जीवन अर्कोतर्फ विवश हाम्रा गतिविधिहरु निरन्तर भईरहे र भईरहनेछन् । अनुकलतामा मात्र जीवन जीउन खोज्ने सोचहरुले सफलता हात पार्न सकिदैन । सोच र चेतनाको संगम त्यति सहज छैन, जुन हामी खोज्दछौ । कर्म विना फलको आशा गर्ने हामी मानव जातिहरु जीवनको सार खोज्ने हिम्मत कहिल्यै गर्न खोजेनौ । सहजता र अनुकलको व्यवहार निश्चित समय सम्मका लागि मात्र पाच्य हुन्छ, नकि जीवन भर । सोच एकातर्फी र जीवन अर्कोतर्फी व्यतित गर्नेहरुको होडमा त्यहि छिर्न खुरापाती गर्ने सोच भन्दा अन्य सोच कहिल्यै विकसित हुन सकेन । त्यसैको परिणाम चाहना र सोच एकतर्फ, जीवनको गति अर्कोतर्फको दूरीमा जीवन जीउन विवश वनिरहेका छौ ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
‘स्व’ को खोजीमा प्रतीक्षा
गण्डकीमा विपद् जोखिमको अवस्था, पूर्वतयारी र न्यूनीकरण
नमच्चिने पिङको सय झड्का (हास्यव्यङ्ग्य निबन्ध)
बालकथा : मौकाको साटो
बुद्ध जयन्ती – एक चर्चा बुद्धशिक्षाको
hero news full width
मुख्य समाचार
रेवान पोखरामा विश्वराज
कर्जा विस्तार हुनेगरी मौद्रिक नीति ल्यायौंः गभर्नर अधिकारी
श्रावण ११, २०८१गायक तथा गीतकार एलपी जोशी रहेनन्
श्रावण ११, २०८१आज मौद्रिक नीति सार्वजनिक हुँदै
श्रावण ११, २०८१पोखराको गन्नीलाई रनिङ सिल्ड
श्रावण १०, २०८१लीलादेवी बनिन् पहिलो महिला मुख्यसचिव
श्रावण १०, २०८१