•  कारागार भित्र घरेलु उद्योगको अभाव हुँदा आधिकाशं कैदीबन्दीको युवा जनशक्ति त्यसै खेर गएको छ ।
•  कास्की कारागारमा रहेका ७५५ जना कैदीबन्दी मध्ये अधिकांश कैदीबन्दी २०देखि ४० वर्ष उमेर समूहका छन् ।
•  व्यावसायिक कार्य नहुँदा उनीहरुले आयआर्जन गर्न सक्ने अवस्था छैन ।
• कारागारका न्यूनसंख्याले मात्र मुढा र झोला बुन्ने कार्यमा छन ।

पोखरा, १० वैशाख । कास्की कारागार भित्र घरेलु उद्योगको अभाव हुँदा आधिकाशं कैदीबन्दीको युवा जनशक्ति खेर गइरहेको छ ।

कारागार भित्र मुढा निर्माण र महिलाका लागि झोला बुन्ने काम बाहेक अन्य कुनै साना उद्योग केही नहँुदा अधिकाशं युवाको जनशक्ति त्यसै खेर गएको छ भने युवालाई समय बिताउन कठिनाइ भएको छ । कुनै व्यावसायिक कार्य नहुँदा उनीहरुले आयआर्जन गर्न समेत सकेका छैनन् ।

कास्की कारागार भित्र यतिवेला ७५५ जना कैदीबन्दी छन्, ति मध्ये अधिकांश कैदीबन्दी २०देखि ४० वर्ष उमेर समूहका छन् । युवा जनशक्तिलाई सदुपयोग गर्न कारागारभित्र साना उद्योग संचालन आवश्यक हुने कारागार प्रमुख गणेश गौतमले बताए ।
केहीलाई मुढा निर्माण गर्ने तालिम दिइएको छ ।

एउटा मुढा निर्माण गरेवापत १३० रुपैयाँ प्राप्त गर्न सक्छन तर व्यापारीले एउटा मुढाको तीन सय रुपैयाँमा बिक्री गर्ने गरेका छन् । एउटा मुढा निर्माण गर्दा कैदीवन्दीलाई एक दिनको समय लाग्छ ।

कारागार प्रमुख गौतमले कारागार भित्र जग्गा प्रसस्त रहेकाले व्यापारिक पसल निर्माण गरी कारागारभित्र उत्पादित सामान बिक्री गर्ने सोचाइ रहेको बताए । उनले भने “बिक्री कक्ष सञ्चालन ल्याउन सक्यौ भने कैदीबन्दीलाई बढी नाफा हुनुका साथै उपभोक्ताले पनि सस्तो मूल्यमा सामान खरिद गर्न सक्ने छन् ।

सबैभन्दा ठूलो समस्या बजारको अभाव हो । यसअघि कारागारमा अगरबत्तीको उद्योग पनि सञ्चालन थियो । व्यापारीले बढी नाफा कमाउनका लागि सस्तोमा खरीद गर्न खोज्दा सो उद्योग बाध्यतावश बन्द गर्नु परेको थियो ।

विसं २०२२ मा स्थापना भएको उक्त कारागारमा दुईवटा ब्लक पुरुषका लागि र एउटा ब्लक महिला कैदीबन्दीको लागि छुट्ट्याइएको छ । पुरुषको लागि ४०० र महिलाका लागि २५ गरी ४२५ जना क्षमता रहेको कारागारमा कारागारमा यतिवेला पुरुष ६९६, महिला ५९ गरी ७५५ जना कैदीबन्दी र आश्रित दुई नाबालकसमेत गरी ७५९ जना रहेको कारागार शाखाले जनाएको छ ।

कार्यालय प्रमुख गौतमले कारागारमा क्षमताभन्दा बढी कैदीबन्दी रहेको भए पनि कैदीबन्दीलाई सूचना र मनोरञ्जनका लागि खासै समस्या नरहेको बताउछन् । टेलिभिजनको सुविधा र पर्याप्त शौचालय रहेको छ, गौतमले भने–कारागारलाई सुधार गृहको रुपमा परिणत गर्ने सोचाइ भए पनि सामान्यदेखि आपराधिक घटनाका कैदीबन्दीलाई एकै ठाउँमा राखिएको छ ।

एकै ठाउँमा राखिएको कारणले कतिपय सामान्य कैदीबन्दीमा नकारात्मक प्रभावमा पर्ने सम्भावना प्रबल देखिएको छ । सुधार गृहमा परिणत गर्नका लागि सामान्य घटनाका कैदीबन्दीलाई छुट्टै राख्नुपर्ने हुन्छ । कारागारका युवा शक्तिलाई आत्मनिर्भर बनाउनका लागि आवश्यक सीपमूलक तालिमका साथै विभिन्न प्रकारका साना उद्योग सञ्चालन गर्नुपर्ने आवश्यकता देखिएको छ । प्रत्येक कैदीबन्दीलाई रासनबापत प्रतिदिन रु ६० का साथै ७०० ग्राम चामल कारागार शाखाले उपलब्ध गराउँदै आइरहेको छ ।