पोखरा । पोखराको हेमजा, छोरेपाटन र पृथ्वीचोक तिब्बतीहरु बस्छन् । सन् १९६० को दशकमा तिब्बतका राजा दलाइ लामाले राजनीतिक परिवेशका कारण देशै नै छोड्ने निर्णय लिएपछि तिब्बतीहरु अरु देशमा शरण माग्न सुरु गरे । सोही क्रममा तिब्बतीहरुको गन्तव्य नेपाल पनि रह्यो । नेपालमा उनीहरु रसुवा, काठमाडौं, मुस्ताङ, बागलुङ, कास्की, तनहुँलगायत जिल्लामा बस्न थाले ।
नेपाल प्रवेश गर्ने शरणार्थीहरूलाई रेडक्रस, स्वीस सरकार तथा नेपाल सरकारको संयुक्त प्रयासमा विभिन्न स्थानमा व्यवस्थापन गराइयो । सन् १९६१÷६२ मा हेमजा, १९६४ मा छोरेपाटन र १९७३/७४ मा पृथ्वीचोकमा राखियो ।
अहिले हेमजा र छोरेपाटनमा ७ सय र पृथ्वीचोकमा ४ सयको हाराहारीमा तिब्बती शरणार्थी छन् । करिब ६५ वर्ष पोखरामा बसेका तिब्बती शरणार्थीले आफूले मनाउने संस्कृति समुदाय मिलेर मनाइरहेका हुन्छन् । तिब्बतीरुले मनाउनेमध्यको महत्वपूर्ण पर्व हो – ग्याल्पो ल्होसार ।
तिब्बतीहरुले २ वटा ल्होसार मनाउँछन्, सोनाम र ग्याल्पो ल्होसार । सोनाम ल्होसार कृषकहरुले मनाउँछन् भने ग्याल्पो ल्होसार राजा महाराजा गन्नेमान्नेले मनाउँछन् । कृषकहरुले ११ महिना मै सोनाम ल्होसारलाई स्वागत गर्छन् । त्यसको एक महिनापछि मात्र ग्याल्पोको रौनक सुरु हुन्छ । जसमा राजा महाराजा गन्नेमान्नेसँगै जनता पनि मिसिन्छन् ।
पोखरा आएका तिब्बतीहरुले आफ्नो संस्कार संस्कृति र चाडपर्व सुरुआती समयदेखि नै मनाउन थालेको छोरेपाटन शरणार्थी क्याम्पका सोनाम साङ्पोले बताए । ल्होसार मनाउने परम्परादेखि कै निरन्तरता अहिलेसम्म पनि रहेको उनको भनाइ छ । लुनार क्यालेन्डर अनुसार मनाइने तिब्बतीहरुको ग्याल्पो ल्होसार शनिबार परेको छ ।
तिब्बतीहरुले यो पटकको ल्होसार ‘ड्रागन इयर’ का रुपमा मनाउँदै छन् । हरेक जातिको ल्होसार जस्तै तिब्बतीले मनाउने ग्याल्पो ल्होसारमा पनि १२ वटा वर्ग छन् । तिब्बती भाषामा ल्हो को अर्थ वर्ष र सारको अर्थ नयाँ भन्ने बुझिन्छ । सोही कारण तिब्बतीहरुले ‘ड्रागन इयर’ लाई स्वागत गर्दैछन् । अहिले खरायो वर्ग चलिरहेको छ । ‘यो तिब्बतीले मनाउने ग्याल्पो ल्होसार हो । लुनार क्यालेन्डर अनुसार ल्होसारको मिति फरक पर्छ,’ उनले भने, ‘यो अंग्रेजी र नेपाली मिति अनुसार भन्ने हुँदैन् । यो वर्ष माघ २७ मा परेको छ । अर्को वर्ष फरक मितिमा पर्छ ।’
अहिले हेमजा र छोरेपाटनमा ७ सय र पृथ्वीचोकमा ४ सयको हाराहारीमा तिब्बती शरणार्थी छन्
पोखरामा रहेका तिब्बतीहरुले ‘ड्रागन इयर’ लाई स्वागत गर्दै २१५१ औं ग्याल्पो ल्होसार मनाएको साङ्पोले जानकारी दिए । लुनार क्यालेन्डर अनुसार ल्होसारको २ दिन अघिदेखि यसको रौनक सुरु हुन्छ ।
लुनार क्यालेन्डरको अन्तिम महिनाको २ दिन अघि दिउँसो गुम्बाहरुमा खुतार (महाकाल नाच) नाचेर ग्रहदशा फाल्ने काम गरिन्छ । त्यसको बेलुका खुदुक (नौ थरि परिकार मिसिएको थुक्पा) खाइन्छ । ल्होसारको अघिल्लो दिन घर सजाउने काम गरिन्छ । ‘यो वर्ष २७ गते ल्होसार परेको छ । त्यसैले हामीले २५ गते नै खुतार नाचिसकेका छौं । यो नाच नाच्दा चामलको ग्रहदशा र राक्षसको आकृति बनाइ आगोमा जलाएपछि ग्रहदशा फालिन्छ,’ साङ्पोले भने, ‘त्यही दिनको राति हामीले खुदुक खाइन्छ । अनि त्यसको भोलिपल्ट ल्होसारको स्वागतका लागि घर सजाउने काम हुन्छ । यो हामीले गरिसकेका छौं ।’
मुख्य दिन पुस २७ गते बिहानै चोखो पानी ल्याएर शुभ लक्षण भित्राउने काम हुन्छ । अनि छ्याङ खाएर शुभ कार्य थालनी गरिने साङ्पोले जानकारी दिए । ‘मुख्य दिन बिहानै चोखो पानी भित्राइन्छ । जसले राम्रो लक्षण भित्राएको संकेत गर्दछ । त्यसपछि चामलको छ्याङ बनाएर चिया रोटी पनि खाइन्छ । छ्याङ खानुको उद्देश्य भनेको शुभ कार्यको थालनी हो,’ उनले भने, ‘त्यसपछि गुम्बा दर्शनका लागि गइन्छ । ल्होसारको भोलिपल्ट नातेदारहरुलाई बोलाएर शुभकामना साटासाटसँगै मिठो मसिनो खाने प्रचलन छ ।’
तेस्रो दिनमा पूजा गरेर झण्डा र ध्वजा फेर्ने चलन रहेको उनले सुनाए । ल्होसार सुरु भएको एक हप्तासम्म पनि आफन्त भेटेर मिठोमसिनो खाएर शुभकामना साट्ने कार्यक्रम चल्ने उनको भनाइ छ । ‘तेस्रो दिनमा गुम्बामा गएर पूजा गर्ने अनि भोजन गर्ने काम हुन्छ । ध्वजा राख्ने विषयमा दिन हेराएर शुभ रहेछ भने राखिन्छ नभए अर्को दिनलाई सारिन्छ,’ उनले भने, ‘प्राय जसो तेस्रो दिनमा झण्डा र ध्वजा फेर्ने चलन छ । यसरी छरछिमेकी मिलेर नाचगान गर्दै करिब एक हप्तासँग ल्होसार मनाउने हाम्रोमा चलन छ ।’
यो वर्ष पनि पोखरामा रहेका तिब्बतीहरुले परम्परादेखि नै चल्दै आएको गतिविधि गरेर ग्याल्पो ल्होसार मनाइरहेको सोनाम साङ्पोले जानकारी दिए । यसलाई आगामी वर्ष पनि निरन्तरता दिंदै मनाउने उनले बताए ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
पत्रकार पोखरेल सम्मानित
रेवान पोखरामा विश्वराज
फिल्म ‘ईश्वर’ प्रदर्शन सुरु
कर्जा विस्तार हुनेगरी मौद्रिक नीति ल्यायौंः गभर्नर अधिकारी
बेनी–जोमसोम सडक अवरुद्ध
hero news full width
मुख्य समाचार
गायक तथा गीतकार एलपी जोशी रहेनन्
आज मौद्रिक नीति सार्वजनिक हुँदै
श्रावण ११, २०८१पोखराको गन्नीलाई रनिङ सिल्ड
श्रावण १०, २०८१लीलादेवी बनिन् पहिलो महिला मुख्यसचिव
श्रावण १०, २०८१राइड सेयरिङविरुद्ध पोखराका यातायात व्यवसायीको आन्दोलन
श्रावण १०, २०८१जहाज सि चेकका लागि पोखरा आउँदै थियो
श्रावण ९, २०८१