पोखरा । संघ सरकारले समानीकरणभन्दा सशर्तका बजेट बढाउन थालेको छ । सानो बजेटसमेत शीर्षक छुट्याएर पठाउन थालेपछि स्थानीय सरकार संघ र प्रदेशसँग रुष्ट बनेका छन् । ‘५० हजारको कम्प्युटर किन्न पनि संघले शीर्षक छुट्याएर पैसा हालिदिन्छ । साना–साना योजना दिएर स्थानीय तहमा धेरै बजेट दिएजस्तो गरेको छ,’ नगरपालिका संघका केन्द्रीय महासचिव भीम ढुंगानाले भने, ‘यसरी पैसा र कार्यक्रम काठमाडौंबाटै छुट्टिने हो भने हामीले के काम गर्ने ? कलम चोब्न पनि पाएनौं ।’ उनले बजेट बनाउने पद्धति उल्टो भएकोले विकासका काम प्रभावकारी नभएको गुनासो गरे । ‘पहिले स्थानीय सरकारको बजेट आउनुपथ्र्यो । स्थानीयले गर्न नसकेका काम प्रदेशमा जान्थ्यो । त्यसपछि प्रदेशले बजेट बनाउने र उसले पनि गर्न नसक्ने ठूला काम संघमा पुग्थ्यो,’ उनले अघि भने, ‘तर संघले पहिला बजेट बनाउँछ । अनि प्रदेश र स्थानीय तहको बजेट आउँछ । स्थानीय तहले कार्यान्वयन गर्न नसक्ने योजना कता लाने ?’
सशर्तका कार्यक्रम बढेपछि स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिले आफ्नो अधिकारमाथि हस्तक्षेप गरेको महसुस गरेका छन् । नगरपालिका संघका अध्यक्ष अशोक ब्यान्जू स्थानीय तह सबल नहुँदासम्म संघीयता सफल नहुने भन्दै तल्लो तहमा बजेट बढाउन आग्रह गर्छन् । ‘जसले जति पैसा हाले पनि आखिर जाने त स्थानीय तहमै हो । भूगोल त योभन्दा अन्त छैन । बरु स्थानीय तहमै बढी बजेट दिए, उनीहरुले आफ्नो आवश्यकताअनुसारको विकास गर्छन् । केन्द्रबाटै योजना तोक्नु राम्रो होइन,’ उनले भने, ‘काठमाडौंले अधिकार प्रत्यायोजन गर्नै मानिरहेको छैन । केन्द्रीकृत मानसिकता रहँदासम्म संघीय प्रणाली सक्षम हुन सक्दैन ।’ गण्डकी प्रदेशका नगरपालिकाका प्रमुख, उपप्रमुख र प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतलाई अभिमुखीकरण गर्न आयोजित कार्यक्रममा अधिकांश जनप्रतिनिधिले केन्द्र र प्रदेशले स्थानीय तहलाई हेर्ने दृष्टिकोण फेर्नुपर्ने सुझाव दिए ।
हामी हाम्रो बजेट आफैं बनाउन सक्छौं । कार्यक्रम आफैं बनाउन सक्छौं । योजना होइन, बजेट बढाइदिऊन्
गलकोट नगरपालिकाका मेयर भरत शर्मा गैह्रेले संविधानले दिएका अधिकार कार्यान्वयन गर्दा कुनै अड्चन ल्याउन नहुने बताए । ‘संविधानले नै अधिकार क्षेत्र तोकिदिएको छ । त्यसको कानुन बनाएर लागु गर्दा संघ र प्रदेशलाई किन टाउको दुख्नुपर्ने,’ उनले भने, ‘योजना र बजेट पनि त्यस्तै हो । हामी हाम्रो बजेट आफैं बनाउन सक्छौं । कार्यक्रम आफै बनाउन सक्छौं । योजना होइन, बजेट बढाइदिऊन् ।’ साना साना योजनासमेत केन्द्र र प्रदेशले बनाउन थालेपछि देखिने गरी विकास नहुने गोरखा नगरपालिकाकी उपप्रमुख मसलीमाया थोकर बताउँछिन् । ‘सय डेढसय मिटर लामो बाटोमा पैसा छुट्याएको छ । के संघको काम यही हो ?,’ उनले भनिन्, ‘ती साना योजना त वडाले नै छुट्याउँछ । संघले त करोडौंका योजना बनाओस् । बरु योजना देख्दैन भने हामीसँग मागोस्, हामी पठाउँछौं ।’
बेनी नगरका प्रमुख सुरत केसी संघीयताको जग स्थानीय सरकार भएकोले सोही सरकारलाई मजबुत बनाउनुपर्ने धारणा राख्छन् । कार्यक्रममा विज्ञहरुले स्थानीय सरकार सञ्चालनबारे सहजीकरण गरेका थिए । प्राकृतिक स्रोत तथा वित्त आयोगका अध्यक्ष डा. बालानन्द पौडेलले अब पालिकाहरु नजिकका पालिकालाई जोडेर विकास मोडल बनाउनुपर्ने सुझाव दिए । ‘दमकल सबै पालिकाले किन्न गाह्रो हुन्छ । फोहोर व्यवस्थापन त्यस्तै हो,’ उनले भने, ‘बरु २÷३ वटा पालिका मिलेर यसको व्यवस्थापन गर्न सके खर्च कम हुन्छ । जनताले सेवा पाउँछन् ।’ उनले पनि सशर्तका कार्यक्रम विकृत अवस्थामा पुगिसकेको बताए । संघले नै सशर्तका कार्यक्रम बढाएपछि स्थानीय सरकार कामविहीन हुने अवस्था आउने र काम प्रभावकारी नहुने उनको तर्क छ ।
संघीयता विज्ञ काशीराज दाहालले स्थानीय जनप्रतिनिधि जनतासँगै रहनुपर्ने सुझाव दिए । ‘संघीयता जनप्रतिनिधिले मात्रै लाभ हुने पद्धति नबनोस् । नागरिकलाई प्रतिफल दिनैपर्छ,’ उनी भन्छन्, ‘हामीले कति कानुन बनायौं ? लागु कति भएका छन् ? बजेट कस्तो बन्यो ? विकास कति भएको छ ? सबै जनताले हेर्छन् ।’ कानुन निर्माणसँगै सुशासन र लेखा प्रणाली चुस्त राख्नुपर्ने उनको भनाइ छ । विज्ञहरु डा. सोमलाल सुवेदी र कृष्णहरि बाँस्कोटालगायतले जनप्रतिनिधिका काम, सुशासन प्रत्याभुत गराउने उपायलगायत कार्यपत्र प्रस्तुत गरे ।
सोही कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै गण्डकी प्रदेशका मुख्यमन्त्री कृष्णचन्द्र नेपाली पोखरेलले प्रदेश र स्थानीय सरकारबीच समन्वय नहुँदा धेरै काम हुन नसकेको बताए । ‘प्रदेशको राजधानी पोखरामा छ । तर पोखराकै सरकारसँग हाम्रो समन्वय भएको छैन । सम्बन्ध विस्तार गर्न नसक्दा धेरै कामहरु रोकिएका छन्,’ उनले भने, ‘अबको कार्यकाल त्यस्तो हुन भएन । हामी सबै संघीयता र नागरिकको पक्षमा काम गर्ने सरकार हौं । मिलेर काम गर्नुपर्छ ।’ उनले स्थानीय सरकारले प्रदेशलाई पठाउनुपर्ने राजस्व नपठाएको आरोप लगाए । ‘ढुंगा, गिटी, बालुवाको राजस्व प्रदेश सञ्चित कोषमा आउनुपर्ने हो । १५ वटाले पनि पठाएका छैनन्,’ उनी भन्छन्, ‘यस्तो भयो भने द्वन्द्व रहिरहन्छ ।’ उनले संविधानको अधिकार सूची पूर्ण कार्यान्वयन गर्न स्थानीय सरकारलाई आग्रह गरेका छन् ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
रेवान पोखरामा विश्वराज
कर्जा विस्तार हुनेगरी मौद्रिक नीति ल्यायौंः गभर्नर अधिकारी
गायक तथा गीतकार एलपी जोशी रहेनन्
आज मौद्रिक नीति सार्वजनिक हुँदै
पोखराको गन्नीलाई रनिङ सिल्ड
hero news full width
मुख्य समाचार
लीलादेवी बनिन् पहिलो महिला मुख्यसचिव
राइड सेयरिङविरुद्ध पोखराका यातायात व्यवसायीको आन्दोलन
श्रावण १०, २०८१जहाज सि चेकका लागि पोखरा आउँदै थियो
श्रावण ९, २०८१कन्टेनरमा बजारिएर दुई टुक्रा भयो, अनि आगो लाग्यो
श्रावण ९, २०८१सौर्य एयर दुर्घटनामा १८ जनाको मृृत्यु
श्रावण ९, २०८१त्रिभुवन विमानस्थलमा सौर्यको जहाज दुर्घटना
श्रावण ९, २०८१