शान्तिनायक भगवान् बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी शान्तिको मुहान हो । लुम्बिनीलार्ई शान्तिको मुहान बनाउन धेरै काम भएका छन् । अहिले फेरि यहाँ महासिद्ध सेन्चुरी फर युनिमर्सल पिस केन्द्र बनाउने अभियान सञ्चालन गरिएको छ । सो अभियान पूरा भएपछि शान्ति स्थापनाका लागि नयाँ आयाम थप हुने अपेक्षा गरिएको छ । वल्र्ड पिस केन्द्रका परिकल्पनाकार लामा ग्याल्पा तेन्जिङ रिम्पोछेले केन्द्रमा २ हजार जना मासिन अट्ने एउटा सभाकक्ष, ध्यानकक्ष, पुस्तकालय र संग्रहालय निर्माण गर्ने बताएका छन् । उनले त्यस केन्द्रमा शान्तिवार्ताका लागि एक विशेष कक्ष निर्माण हुने कुरा पनि उल्लेख गरेका छन् । शान्तिवार्ताको लागि अनुकूल वातावरण बनाउने र त्यसको लागि विश्वका पक्ष–विपक्षमा लागेकाहरुलाई आग्रह गर्ने पनि उनले जनाएका छन् ।

साथै त्यहाँ एक गुम्बा र एक विहार रहने तथा ती सबै कमलको फूल आकारमा निर्माण हुने छन् । ती सबैको नापनक्सा जर्मन आर्किटेक्ट इन्जिनियरले डिजाइन गरेका हुन् । पिस केन्द्रको सो विशेषता रहेको छ कि यो व्यापक जनसहभागितामा निर्माण हुने भएको छ । त्यसको लागि नेपालमा एक–एक रुपैयाँ दान लिने काम प्रारम्भ भएको छ ।

यसअघि संयुक्त राष्ट्रसंघका निवर्तमान महासचिव वान कि मुनले पनि बृहत्तर लुम्बिनीको विकास गर्ने इच्छा जाहेर गरेर दक्षिण कोरियाका ख्यातिप्राप्त इन्जिनियरलाई नक्सा तयार गरेका थिए । कपिलवस्तु, रुपन्देही र नवलपरासी जिल्लालाई समेट्ने त्यस योजनाले त्यस क्षेत्रको काँचुली फेर्ने अनुमान गरिएको थियो तर योजना कार्यान्वयन गर्न नेपालले कहिले उत्साह देखाएन । त्यस्तै एक पटक चीनको एक कम्पनी पनि लुम्बिनीको विकासको लागि अग्रसर भएको थियो । यो काम पनि त्यसै सेलायो । पूर्वप्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालको अध्यक्षतामा पनि लुम्बिनी विकासको निर्देशक समिति गठन भएको थियो । त्यसले पनि सक्रियता देखाएन ।

लुम्बिनीको भविष्यप्रति सबै विश्वस्त छन् । लुम्बिनीको विकासमा आफ्नो पनि नाम होस् भन्ने कामना धेरैले गर्ने गरेका छन् तर त्यो विचार निरन्तर रहने गर्दैन । लुम्बिनीसम्बन्धी काम यस्तै–यस्तै भएकोले ढिलो हुने गरेको छ ।

अहिले लामा शाल्पा तेन्जिङ रिम्पोछेले वर्ड पिस केन्द्र बनाउने अभियान गरेको छ । त्यसको सबैले प्रशंसा गरेका छन् । यस्तो काममा व्यापक जनसहभागिता जुटाउनु सजिलो हुँदैन र त्यसैको भरमा रह्यो भने काम छिटो नहुन पनि सक्छ । केन्द्र बनाउँदा यी सबै कुरालाई दृष्टिगत गर्न व्यावहारिक हुन सक्छ ।