१. सरकारको परराष्ट्र नीति कमजोर भएको र सरकारमा बस्नेहरुले नै परराष्ट्र नीतिको प्रोटोकल मान्दैनन् भनेर गुनासो भएको वेला परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले परराष्ट्र नीतिको दस्तावेज प्रकासित गरेका छन् । उनले यताउता छरिएर रहेका विभिन्न विषय समेटेर एकीकृत दस्तावेज तयार पारेको जनाएका छन् ।
२. परराष्ट्र नीति नयाँ होइन । देशको असंलग्न परराष्ट्र नीतिमा फेरवदल गरिएको छैन । तर कही कतै शब्द र विशेषणहरुको प्रयोगले सरकारको व्यवहारलाई प्रष्ट पार्ने प्रयास गरिएको छ । उदाहरणको लागि भनौं भने यसले भारत र चीनसँग सन्तुलित सम्बन्ध कायम राख्ने जनाएको छ । दस्तावेजमा ‘शान्ति, अहिंसा र पञ्चशील’को जुन कुरा राखेको छ, त्यो बुद्ध जन्मेको देशका लागि उपयुक्त छ । नेपालको परराष्ट्र नीतिको चर्चा गर्दा पृथ्वीनारायण शाहलाई सम्झनु पर्दछ । उनले नेपाललाई दुई ढुङ्गाको तरुलको रुपमा चित्रण गरेर असंलग्न परराष्ट्र नीतिको जग बसालेका थिए । विशाल छिमेकी भारत र चीनबीच अवस्थित नेपालको परराष्ट्र नीति असंलग्न हुनै पर्दछ । यो नीति कागजमा लेखेर मात्र हुँदैन व्यवहारमा नै लागू गरेर देखाउनु पर्दछ ।
४. त्यसरी परराष्ट्र नीति व्यवहारमा लागु गर्ने चर्चा गर्दा भूतपूर्व प्रधानमन्त्री वीपी कोइरालाको पालामा भएको घटनाहरुलाई विहङ्गम दृष्टि लगाउनु पर्दछ । त्यसवेला भारत र चीन दुवै देशसँग नेपालको विवाद उत्पन्न भएको थियो । त्यो विवादलाई उनले जे जसरी नेपालको पक्षमा सामाधा गरे त्यो उल्लेखनीय छ ।
५. परराष्ट्र नीतिको चर्चा गर्दा राजा महेन्द्रको स्मरण पनि गर्ने गरिन्छ । असंलग्न आन्दोलनको संख्याका भएर नेपाललाई विश्व सामु चिनाउनु उनको ठूलो देन छ । तर कालापनी, लिम्पियाधुरा र लिपुलेकको वास्तविकता बाहिर आएपछि उनको त्यो छविमा प्रश्न उत्पन्न भएको छ ।
६. परराष्ट्र नीति कमजोर भएकोले देशमा बाह्य हस्तक्षेप हुने गरेको छ । तर त्यो हस्तक्षेपलाई हाम्रा नेताहरुले हस्तक्षेप भन्न सकेका छैनन् । हस्तक्षप पनि आफ्नो पक्षमा भए ठीक र विपक्षमा हुँदा हस्तक्षेप भन्ने मानसिकताबाट हामी पीडित छौं । हाम्रो त्यही कमजोरीमा टेकेर विदेशीहरुको चलखेल हुने गरेका छन् ।
७. जे भए पनि अहिले नयाँ देस्तावेज आएको छ । तर दस्तावेज आयो भनेर मात्र हुँदैन । त्यसको अक्षरशः कार्यान्वयन हुनुपर्दछ । सरकारमा बस्ने ठूलावडाहरु र नेताहरु यसमा बढी संवेदनशील हुनुपर्दछ । त्यसमा पनि परराष्ट्र नीतिको कार्यान्वयन गर्ने परराष्ट्र मन्त्री र परराष्ट्र सचिव यसमा जिम्मेवार हुनु पर्दछ । कही कतै कसैले प्रोटोकलको उल्लङ्घन गरेमा र हस्तक्षेप गरेमा तुरुन्त भन्न सक्नु पर्दछ । रोक्न सक्नु पर्दछ । कारवाही गर्न सक्नु पदर्छ ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
आन्दोलनलाई उत्तेजक नबनाऊ
नेपालको बिजुली भारतले किन्ने सम्झौता
अग्रज पत्रकार पोखरेलको निधन
प्रमको सम्बोधनः कामभन्दा आश्वासन धेरै
त्रिविमा राजनीतिक भागबण्डा अन्त्य गर्ने उद्घोष
hero news full width
मुख्य समाचार
प्रेमील गजलकारको भावपूर्ण बिदाइ
अधिवेशन आह्वानप्रति कांग्रेसको आपत्ति, द्वन्द्व निम्तिन सक्ने चेतावनी
वैशाख ५, २०८१गण्डकी प्रदेश सभाको अधिवेशन आह्वान
वैशाख ५, २०८१गण्डकीमा अधिवेशन डाक्न सिफारिस, मुख्यमन्त्रीले विश्वासको मत लिँदै
वैशाख ५, २०८१दृष्टिविहीनलाई बाटो देखाउँदै गुगल
वैशाख ४, २०८१प्रकट पगेनी ‘शिव’ को निधन
वैशाख ४, २०८१