हामीले अहिले फागुनको तेस्रो साता बिताएर अन्तिम सातामा पदार्पण गरिरहेका छौं । त्यसपछि चैत र चैतपछि वैशाख महिना आउँछ । यो अवधि भनेको हुरी बतासको अवधि हो । अर्काे दृष्टिबाट भन्ने हो भने यो सुक्खा याम हो । हिउँदे वर्षा सकिएको छ भने खास वर्षा आउन धेरै समय लाग्छ । नेपालको सन्दर्भमा भन्ने हो भने यो डढेलोको खतरा हुने बेला हो । यो अवधिमा धेरै ठाउँमा डढेलो लाग्छ । डढेलोबाट हाम्रो धनजनको क्षति गर्दछ भने अर्काेतिर जंगली जनावरहरुको पनि नाश हुन्छ । कहिलेकाहीं डढेलो हाम्रो घर गोठमा पनि आइपुग्छ र भागाभागको स्थितिको सिर्जना हुन्छ ।
यस्तो स्थिति सधैं आउँछ । यो हाम्रो परम्परा जस्तै भएको छ । सधैं वन विनाश भइरहेको छ । तैपनि हामी डढेलोबाट त्यत्ति सजग र सतर्क छैनौं । सजग र सतर्क पनि त्यत्ति प्रयास पनि भएको देखिँदैन । त्यसैले डढेलो हाम्रो नियत्ति जस्तै भएको छ । तर यो नियत्ति होइन, सावधानी अपनाएर डढेलोलाई हटाउन सकिन्छ र डढेलोबाट हुने नोक्सानीलाई घटाउन सकिन्छ तर हामी कहाँ आधारभूत रुपमा त्यस्तो प्रयास पनि भएको पाइँदैन । एकताका पोखरामा डढेलो प्रत्यक वर्ष बढ्दै गएकोले केही युवाहरुले त्यसको संवदेनशीलतालाई दृष्टिगत गरेर डढेलोविरुद्धको अभियान नामक संस्था गठन गरेका थिए । एउटा सामाजिक संस्थाका रुपमा गठित त्यस संस्थाले डढेलो विरुद्धमा अभियाननै सञ्चालन गरेका थिए । त्यस संस्थाले डढेलो विरुद्धका पर्चा, पम्ल्पेट प्रकाशित गरेर तथा रेडियोहरुबाट सन्देशमूलक विज्ञापन दिएर सर्वसाधारणलाई सजग र सतर्क पार्ने प्रयास गरेको थियो भने डढेलो भएपछि त्यो डढेलो निभाउन के कस्तो विधि अपनाउने र त्यसबाट कसरी बच्ने भन्ने सम्बन्धमा सावधानी अपनाउने तालिम र प्रशिक्षणको आयोजना पनि गरेको थियो । त्यसबेला पोखरा र पोखराको सेरोफेरोमा डढेलोको घटनामा कमी आएको महसुस गरिएको थियो ।
आफ्नो क्षेत्रमा रुख रोप्ने र रुख बिरुवाको संरक्षण गर्ने काम स्थानीयलाई दिएपछि वन जंगल बाक्लो भएर आएको छ । वनजंगल बाक्लो हुनुको साथै डढेलोको सम्भावना पनि बढेको छ । त्यस समितिले डढेलोको प्रभाव र असरलाई न्यूनीकरण गर्न निश्चय नै केही कदम चालेको छ । त्यसले डढेलोका कारणबारे कसैको मृत्यु भएमा र घाइते भएमा बिमाको व्यवस्था गरेको छ । मृत्यु भएमा १ लाखको क्षतिपूर्ति घाइते भएमा १० हजारसम्मको खर्चको व्यवस्था गरेको छ । यो निश्चय नै सकारात्मक कदम हो । तर यो नै पर्याप्त होइन । डढेलो कतै मानिसको असावधानीको कारणबाट भएको देखिन्छ भने कतै घर घडेरी बनाउनलाई र खेती गर्नलाई पनि गर्ने गरिएको हुन्छ । यस्तो काम कतै संस्थागत रुपले पनि गरेको देखिन्छ । यस्तोमा उपभोक्ता समिति र अन्य संबद्ध संस्थाहरु सक्रिय र चनासो हुनु आवश्यक छ ।