अरण्यज्योतिको निरन्तरता

सम्पादक
कार्तिक ४, २०७७

१. पोखराको पुरानो पुस्तकालय पोखरा कुँडहर स्थित अरण्यज्योति पुस्तकालयले नयाँ भवन पाउने भएको छ । पोखरा–१३ वडा कार्यालय परिसरमा निर्माण हुन लागेको पुस्तकालय भवनको शनिबार शिलान्यास भयो । करिब ४० लाखको लागतमा बन्न लागेको उक्त भवनको निर्माणको लागि पोखरा महानगरपालिकाले ३८ लाख ६८ हजार छुट्टाएको जनाएको छ । उक्त भवनमा पुस्तकालयसँगै बाल, महिला, श्रव्यदृष्य, खेलकूद, संगीत साथै आध्यामिक कक्ष सहित बहुउपयोगी बनाउने योजना रहेको बताइएको छ ।

२. नेपालमा राज्यस्तरमा औपचारिक रुपमा वि.सं. १८६९ भाद्र १५ गते देखि पुस्तकालयको सुरुवात भएको हो । बडामहाराधिराज पृथ्वीनारायण शाहको राष्ट्र एकीकरणका क्रम देखि संकलित ऐतिहासिक महत्वका कागजपत्र एवम् पुस्तिका संकलन गरी राजा गिवार्णयुद्ध विक्रम शाहले पुस्तकालय सम्बन्धी लालमोहर लागेको दिनलाई नै पुस्तकालयको सुरुवात मानिएको छ । त्यसपछि समुदाय स्तरमा पनि पुस्तकालय सञ्चालन गर्ने प्रयास भए । तर राणा शासनमा पुस्तकालय खोल्नु अपराध मानिन्थ्यो । पुस्तकालय खोल्दा जनता जान्ने बुझ्ने हुन्छन्, आफ्नो शासन धरापमा पर्छ भनेर राणाहरु तर्सन्थे । महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा सहितका युवाहरुले काठमाडौंमा वि.सं. १९८७ मा सरस्वती सार्वजनिक पुस्तकालय खोल्न ४५/४६ जना एकैचोटी पक्राउ परेका र जरिवाना तिरेर छुटेको इतिहास छ ।

३. २००७ सालको क्रान्ति पछि देशका विभिन्न क्षेत्रमा सामुदायिक पुस्तकालयहरु खुले । वि.सं. २००९ सालमा पोखरा कुँडहरमा अरण्यज्योति पुस्तकालय खुलेको हो । त्यसैताका पोखरामा खुलेको आदर्श पुस्तकालय अहिले अस्तित्वमा छैन । २०४६ सालको परिवर्तनपछि पुरानो नगर वाचनालय पोखरा सार्वजनिक पुस्तकालयको रुपमा महेन्द्रपुलमा सञ्चालित छ । सिद्धार्थ पुस्तकालय सिद्धार्थचोक, शहीदस्मृति पुस्तकालय मालेपाटन, ज्ञानज्योति पुस्तकालय, रामबजार, दीपशिखा पुस्तकालय भण्डारढिक आदि सामुदायिक पुस्तकालयहरु पोखरामा रहेका छन् ।

४. पुस्तकालय चेतनाको ज्योति हो । रातको अन्धकारमा घनघोर जंगलभित्र फसेको बटुवाले ज्योतिका माध्यमबाट बाटो पहिल्याउँछ । त्यसैलाई अरण्यज्योति भनिएको हो । पोखरा कुँडहरका तत्कालीन जागरुक व्यक्तित्वहरुबाट ६८ वर्ष अघि स्थापना भएको पुस्तकालयलाई निरन्तरता दिँदै व्यवस्थित बनाउने जुन कार्य अगाडि बढेको छ, त्यसको सह्राहना गर्नै पर्दछ । पुस्तकालय ज्ञानको महत्व मात्र होइन, इतिहासको सम्मान पनि हो । यसका लागि पहल गर्ने सबै धन्यवादका पात्र हुन् ।