चुनावको बेला उम्मेदवारहरुले आफ्नो प्रचार–प्रसार गर्ने गर्दछन् । जसलाई स्वाभाविक मानिन्छ । तिनीहरुले चुनाव प्रचार–प्रसार गर्न विभिन्न माध्यमहरु अपनाउने गर्दछन् । जति पछि भयो उति प्रचार–प्रसारको तौरतरिकाहरु फेरिंदै गएका छन् । विकसित हुँदै गएका छन् । पहिले–पहिले प्रचार सामग्रीहरु हातैले लेख्ने, भित्तामा टाँस्ने र केही वितरण गर्ने गरिन्थ्यो । लेटर प्रेस आएपछि प्रेसमा छापेर प्रचार गर्ने गरियो । त्यसबेला प्रचार सामग्री ब्लाक एन्ड ह्वाइट हुन्थ्यो । अफसेट प्रेस आएपछि प्रचार सामग्रीले फड्को मारे । प्रचार सामग्रीहरु रंगीन र आकर्षित भए । टेलिभिजन आएपछि त्यसले अर्को मोड लियो । त्यसरी मोड लिने क्रममा माइकको विकास र मोबाइल फोनको प्रचलनले त्यसलाई अरु उच्चस्तरमा पुर्‍यायो । पहिलेदेखि अहिलेसम्म प्रचार गर्ने तौर तरिकाहरु जति फेरिए पनि र विकासित भए पनि हाम्रो समाजमा घर दैलो कार्यक्रम कोणसभा र आमसभा आफैं प्रभावकारी रुपमा रहिरहेका छन् । पार्टीहरुले घोषणापत्रलाई महत्वका साथ प्रचार गर्ने गरेका छन् ।

घोषणापत्रमा लेखिएका कुरा नेताहरुले पूरा नगरेकाले मतदाताहरुले त्यसलाई हात्तीको देखाउने दाँत भन्न थालेका छन् । नेताहरुले भने त्यसलाई सकेसम्म आकर्षक किसिमले लेख्ने गरेको छन् । घोषणपत्र पनि झन्–झन् ठूलो र लामो हुँदै गएको छ । साधारण मानिसले त्यो पढ्न पनि सक्दैन र त्यो उपलब्ध पनि हुँदैन । भाषण र घर दैलो कार्यक्रमलाई महत्वका रुपमा लिने गरिएको छ । भाषणको कार्यक्रमलाई आयोजनाबारे नेताहरुले आफ्ना विचार, कार्यक्रम आदिलाई आफ्नै किसिमले व्याख्या गरी अभिव्यक्त गर्न सक्छन् भने घरदैलो कार्यक्रममा उम्मेदवार र मतदाताको प्रत्यक्ष सम्पर्क हुन्छ । संवाद हुन्छ र संवादमा मतदाताले आफ्ना असन्तोष प्रत्यक्ष व्यक्त गर्न पाउँछन् ।

अहिले देशमा भाषण र घरदैलो दुबै कार्यक्रम भइरहेका छन् । नेताहरुले ती दुवै कार्यक्रममा सहभागी भएर भोट बटुल्ने प्रयास गरिरहेका छन् । नयाँ उम्मेदवारलाई ती दुवै कार्यक्रम सरल र सजिलो जस्तै भएका छन् भने पुराना र पहिले जितेर गएका उम्मेदवारलाई घरदैलो गर्न गाह्रो भएको बुझिएको छ । मतदाताहरुले ती उम्मेदवारलाई पाँच वर्षमा किन फर्केर नआएको, पहिले गरेका प्रतिबद्धता कहाँ गए, स्मार्ट सिटी कहाँ गयो, मोनो रेलको कुरा कहाँ हरायो, आफ्नो क्षेत्रमा बाढी पहिरो जाँदा, आपत्–विपत् पर्दा जनप्रतिनिधि कहाँ थिए, आदि अत्यादि प्रश्न सोधेर हैरान गरेका छन् । मतदाताहरुका गुनासा धैरै छन् तर उम्मेदवारहरुसँग अब त्यस्तो हुने छैन भन्ने आश्वासन सिवाय अरु छैन । त्यसैले उम्मेदवारलाई भाषण गर्नभन्दा घरदैलो कार्यक्रम सम्पन्न गर्न गाह्रो भएको छ ।