१. देशको राजनीतिमा फेरि एकपटक ध्रुवीकरण तीव्र हुँदै गएको छ। नेपाली काङ्ग्रेस र एमालेलगायतका पार्टीरू संविधान प्रक्रियामा लगेर दुर्इ तिहाई बहुमतबाट पारित गर्न लागिपरेका छन् भने एकीकृत माओवादी, मधेसवादी दलहरू प्रक्रियाको विधि त्यागेर सहमतिबाटै संविधान निर्माण गर्नुपर्दछ भनी सडकमा उत्रँदैछन्।

२. ती दुवै पक्ष आ-आफ्नो काममा उत्तिकै तत्परता साथ लागेका छन्। जति ध्रुवीकरण तीव्र हुँदैछ, उति एकले अकोर्लाई हिलो छ्याप्ने काम पनि चर्को रूपले भइरहेको छ। खास गरेर एमाओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओालीबीच भनाभन चर्को रूपमा भएको छ।

३. एमाले काङ्ग्रेसका नेताहरू सहमतिमा संविधान बन्नै नसक्ने भन्दै प्रक्रियामा जानुआफ्नो बाध्यता भन्दैछन्। उनीहरू संसारमा कतै पनि संविधान सर्वसम्मतिबाट नबनेको उदाहरण पेश गर्दैछन्। उता एमाओवादीलगायतका गठबन्धन प्रक्रिया भनेको सुन्नै नचाहेझैं गरी प्रक्रियाको विधि नै समाप्त गर्नुपर्दछ भन्दैछन्।

४. सभाध्यक्ष सुवास नेम्वाङले नेताहरूले संविधान बनाउन नसकेको होइन, बनाउन नचाहेका हुन् भन्ने निचोडमा पुगेर उनले संविधान बनाउन प्रक्रियाको बाटो अबलम्बन गरे। प्रक्रियामा जानु सबै दलको प्रतिबद्धता हो। त्यही कुरा महसुस गरी उनले प्रश्नावली तैयार गर्ने प्रस्ताव समिति गठन गरे।

५. सभाध्यक्ष सुवास नेम्वाङ संविधानसभामा सधैँ नरम रूपमा प्रस्तुत हुने गर्दछन्। उनी सकेसम्म सबैलाई खुसी पार्ने काम मात्र गर्दछन्। पहिलो संविधानसभाको आखिरी दिनमा कुनै बैठक नबसी संविधानसभाको अवधि सिद्धिएकोमा उनको आलोचना भएको थियो र उनलाई निस्क्रिय र अति भलाद्मी सभाध्यक्ष भनिएको थियो।

६. उनले यसपटक कडा रूख अपनाए। त्यही कदम अहिले विवादास्पद भएको छ। प्रक्रियाका सम्बन्धमा दुवै पक्षले अतिरञ्जित गरेका छन्। वास्तवमा प्रक्रिया सबै पार्टीको प्रतिबद्धता हो। एमाओवादीको त भीष्म प्रतिबद्धता हो। त्यो विधिसम्मत बाटो पनि हो। संविधानको संरचना हेर्दा प्रक्रियामा जानु बाध्यता पनि हो।

७. तर अहिले जेजसरी विवाद उत्पन्न भएको छ, त्यो उपयुक्त छैन। यो विवादको छिटो समाधान खोज्नुपर्दछ। यसलाई प्रतिष्ठाको विषय बनाइनुहुँदैन। प्रक्रियाका कुरालाई जहाँ छ, त्यहीँ थाती राखेर वार्ता सुरु गर्नुपर्दछ। प्रक्रियालाई थाती राख्नु दुवै पक्षको प्रतिष्ठा राख्नु हो र वार्ता सुरु गर्ने उपयुक्त बाटो हो।