बढ्दो सहरीकरण, आधुनिकता, सूचना प्रविधिमा पहुँच तथा आर्थिक क्षमतामा भएको विकासलगायत कारणले केही वर्ष यता नेपालीहरुमामा पनि घुम्न जाने संस्कृति बढिरहेको छ । खैरो छाला भएका विदेशीलाई मात्रै पर्यटक मानिने मान्यतामा परिवर्तन आएको छ । त्यसो त पर्यटन ऐन २०३५ ले पनि २०५५ सम्म केवल विदेशी नागरिकलाई मात्रै पर्यटक मानेको थियो ।
सिद्धार्थ राजमार्गलाई आधार बनाउँदा वालिङ नगरपालिकाबाट २१ किलोमिटर (पक्की सडक) र गल्याङ नगरपालिकाबाट २३ किलोमिटर (ग्राबेल सडक) बाट चापाकोट नगरपालिकाको मुख्य बजार सुन्तलीटार पुगिन्छ । पहिलोपटक सुन्तलीटार पुगेका मानिसहरुले भित्री मधेश पुगेको अनुभव गर्दछन् । कृषियोग्य समथर भूभाग, फराकिला बाटाहरु, चारैतिर पहाडहरुले घेरेर बनेको उपत्यकाले यहाँ पुग्ने सबैलाई मन्त्रमुग्ध बनाउँछ ।
वालिङ – जगतभन्ज्याङ– मण्डलीथान – केवरे भन्ज्याङ् – बारीकुना – किसान – चापाकोट – गजरकोट सडक कालोपत्रे गर्ने काम धमाधम भइरहको छ । एउटा सडक कालोपत्रे भएर चापाकोटसम्म जोडिएको छ । सडक कालोपत्रेसँगै पर्यटकको संख्या पनि बढ्ने विश्वास गरिएको छ । प्रचारप्रसारको कमीले गर्दा यहाँका पर्यटकीय क्षेत्रहरु ओझेलमा परेका छन् । चापाकोटका केही पर्यटकीय क्षेत्रहरुलाई यहाँ चर्चा गरिएको छ :

१. भ्युटावार
नगरपालिकाको केन्द्र सुन्तलीटार बजारबाट करिब साढे ४ किमी उत्तरपश्चिमस्थित नगरपालिकाको वडा नं १० को घनौसा डाँडामा रहेको भ्युटावर पछिल्लो समय प्रख्यात बन्दै गएको छ । स्थानीयको सामूहिक पहलबाट निर्माण कार्य सुरु गरिएको भ्युटावर केवरेभन्जाङ हुँदै चापाकोट जाने क्रममा नेवारहरुको बस्ती रहेको हटिया सकिएपछि आउँछ । मूल बाटोबाट ३६५ सिंढी चढेपछि भ्युटावर पुगिन्छ । भ्युटावरबाट चापाकोट नगरपालिकाको अधिकांश भागहरुका साथै पाल्पा र तनहुँ जिल्लाका विभिन्न ठाउँहरु देख्न सकिन्छ । जिल्ला र जिल्ला बाहिरका सयौं आन्तरिक पर्यटकहरु यस ठाउँमा दिनहुँ घुम्न आउने गर्दछन् । अहिले यहाँ वनभोजस्थललगातका भौतिक संरचनाहरु निर्माणका काम भइरहका छन् ।

२. शीतलटार
सुन्तलीटारदेखि करिब १.३ किमि दूरीमा नगरपालिकाको वडा नं ९ मा रहेको शीतलटार चापाकोट पुग्ने अधिकांश मानिसहरु पुग्ने गर्दछन् । मुख्य बजारदेखि नजिकै रहेको र हिँडेरै पनि १० मिनेटमा पुग्न सकिने भएकाले यहाँ धेरै मानिसहरु पुग्दछन् ।
कुनै समय शव जलाउन लैजाने बाटो भएकोले मोहोरियाटारले परिचित उक्त ठाउँ यहाँका युवाहरुको पहलमा पर्यटकीय क्षेत्रको रुपमा विकास भइरहको छ । यहाँबाट कालीगण्डकी नदी, पाल्पा रामपुरको धार्मिक पर्यटकीयस्थल सिद्धबाबा धाम र कालीगण्डकी करिडोर नजिकबाट देख्न सकिन्छ । पर्यटन पूर्वाधारका लागि यहाँ विभिन्न कामहरु भइरहका छन् ।

३. उत्तरगंगा (मणिमुकुन्देश्वर)
चापाकोट नगरपालिकाकाको वडा नं ९ मा रहेको उत्तरगंगा सुन्तलीटारदेखि ४ किमीको दूरीमा दक्षिण पूर्वमा अवस्थित छ । हिन्दु धर्मानुसार विश्वको सबैभन्दा पवित्र नदी कालीगण्डकी आफ्नो दक्षिण पूर्वको बहावलाई मोडी करिब १ किमी उत्तरतर्फ बहेर पुन दक्षिण मोडिई फेरि पूर्वतिर लागेको हुँदा यसको महत्वपूर्ण धार्मिक स्थान छ ।
गण्डकीको यो बहावलाई धार्मिक दृष्टिकोणले अति नै महत्वपूर्ण र दुर्लभ मानिन्छ । नदीको यस किसिमकाको बहाव विरलै हुने हुँदा उत्तरगंगा अर्थात खोरियाघाटमा आई स्नान गरे सम्पूर्ण पाप नाश भई शिवलोक प्राप्त हुने जन विश्वास छ ।
गण्डकी उत्तरबाट पुनः दक्षिण फर्कदा बनेको मनोरम भू बनावट अति नै सुन्दर देखिन्छ । हाल यस ठाउँ नजिकै औद्योगिक ग्राम बनाउनका लागि पूर्वाधारहरु निर्माण गर्ने काम भइरहेको छ ।

४. रामडाँडा
चापाकोट नगरपालिकाको वडा नं ५ को रामडाँडामा सुन्तैलीटारबाट दामाचौरसम्म ग्राभेल बाटो र त्यसपछि कच्ची बाटो हुँदै १३ किमि यात्रा गरेपछि पुग्न सकिन्छ । रामडाडाँमा रहेको मन्दिर कान्छी मनकामना नामले समेत प्रसिद्ध छ । पछिल्लोसम्म जिल्लाका मात्रै नभएर पाल्पा, तनहुँ र कास्कीबाट समेत मानिसहरु यस ठाउँमा घुम्न आउन थालेका छन् ।
यहाँबाट चापाकोट र रामपुर नगरपालिकाको अधिकांश भूभाग, कालीगण्डकी नदी र ज्याग्दी खोलाको मनोरम दृष्य देख्न सकिन्छ । यस ठाउँलाई प्यारागलाइडिङ उडानका लागि पनि उपयुक्त ठाउँ मानिन्छ । अहिले दामाचौर हुँदै हरिनास जोड्ने सडक फराकिलो बनाएर कालोपत्रे गर्ने गरी काम भइरहको छ ।

५. रामघाट
चापाकोट नगरपालिकाको नगरपालिकाको वडा नं ७ मा प्रसिद्ध धार्मिकस्थल रामघाट रहेको छ । सुन्तैलीटारदेखि १५ किलोमिटरको ग्राभेल बाटो हिँडेपछि यहाँ पुग्न सकिन्छ । यस ठाउँमा राम, बलराम र परशुरामले तपस्या गरेको भन्ने धार्मिक विश्वास छ । रामघाट पारीको रामपुर नगरपालिकामा भगवान श्री राम आई बसेकोले त्यसको ठाउँको नाम रामपुर रहको भन्ने जनविश्वास छ । रामघाटदेखि केलादीघाटसम्म करिब ३ किमी लामो कालीगण्डकीको तहलाई शुक्लागण्डकी र कृष्णगण्डकीको गुप्त संगम तीर्थ भनी वराह पुराणमा उल्लेख गरिएको छ । त्रेता युगमा पाण्डु पुत्र भीमसेनले तनहुँ जिल्लाको भीमादमा बाँध निर्माण गरी शुक्ला (सेती) को जल कृष्ण (कालीगण्डकी) र कृष्णको जल शुक्लामा पु¥याउन गरेको प्रतिज्ञालाई भगवान् शंकर र श्रीरामले सफल पारिदिएको र दुवै नदी गुप्त रुपमा एक अर्कोमा प्रवाहित भएको भन्ने जनविश्वास छ । रामघाट क्षेत्रलाई शालिग्राम पाइने मुख्य खण्ड भनेर पनि चिनिन्छ ।

६.केलादीघाट
केलादीघाट कालीगण्डकीको तटमा रहका विभिन्न धार्मिक स्थलहरु मध्येको एक महत्वपूर्ण स्थल हो । यहाँ भगवान् श्री चतुर्भुजको मन्दिरसहित अन्य मन्दिर, धर्मशाला, वृद्धाश्रम, कुटी, छात्रावास, गौशालाहरु छन् । वैष्णव धर्मका विभिन्न सम्प्रदायहरुमध्ये प्राचीनतम र महत्वपूर्ण सम्प्रदायका रुपमा परिचित श्री निम्वार्क सम्प्रदायको आरम्भ श्रीहंस भगवानबाट भएको भन्ने विश्वास छ ।

कालीगण्डकी करिब १ किमी उत्तरतर्फ बहेर दक्षिण मोडिई फेरि पूर्वतिर लागेको बहावलाई धार्मिक दृष्टिले अति नै महत्वपूर्ण र दुर्लभ मानिन्छ

स्याङ्जा, पाल्पा र नवलपरासीको संगमस्थल केलादीधाम पहिले गोरखादेखि भीमाद हुँदै बुटवल भैरहवा आवतजावत गर्ने व्यापारिक केन्द्र थियो । धार्मिक पर्वहरु जस्तै हरिबोधनी एकादशी, विवाह पञ्चमी, माघेसंक्रान्ति, शिवरात्रि, गुरुपूर्णिमा, निम्वार्क जयन्ती, श्री कृष्णाष्टमी, रामनवमी आदिमा धर्मात्माहरुको घुइँचो लाग्दछ । वैष्णव धर्मको प्रमुख केन्द्र स्याङ्जा जिल्लाको केलादीघाट रहे पनि गण्डकी पारी पाल्पा जिल्लाको रामपुरमा शिवालय, लक्ष्मीनारायण आदि मन्दिरहरुमा पनि धर्मात्माहरुको घुइँचो लाग्ने गर्दछ रामघाट र केलादीघाट बीचको कालीगण्डकी तट शालिग्राम पाइने मुख्य खण्ड भनेर पनि चिनिन्छ ।

७. कालीगण्डकी जलयात्रा
स्याङ्जा जिल्लालाई पश्चिम र दक्षिणबाट कालीगण्डकीले घेरेको छ । यो नदी नेपालका जलयात्रा गरिने नदीहरुमध्यको एक हो । कालीगण्डकी जलविद्युत आयोजना बन्नुभन्दा अघि पर्वतबाट सुरु हुने जलयात्रा रामदीमा पुगी टुंगिन्थ्यो भने कुनै कुनै जलयात्रीहरु केलादीघाट हुँदै चितवनसम्म पनि पुग्ने गर्दथे । अहिले यस नदीमा दुई खण्ड गरी जलयात्रा गरिन्छ । पहिलो खण्ड पर्वतबाट मिर्मीमा कालीगण्डको ड्याममा आई जलयात्रा सकिन्छ भने दोस्रो खण्ड राम्दीबाट सुरु भई केलादीघाट हुँदै देवघाटमा सकिन्छ । यस नदीमा जलयात्रालाई व्यवस्थित र बिस्तार गर्न आवश्यक पूर्वाधार अहिलेसम्म तयार गरेको भने देखिँदैन । नेपाल सरकारले आर्थिक वर्ष २०७८/७९ बजेटमार्फत पनि यसठाउँमा जलयात्रा सञ्चालनको सम्भाव्यता अध्ययन गर्नका लागि बजेट विनियोजन गरेको छ । चापाकोट नगरपालिकाका सम्भावित नयाँ पर्यटकीय क्षेत्रहरु निम्नानुसार उल्लेख गरिन्छ :

१. गंगा रिभर विच पार्क :
चापाकोट नगरपालिकाको वडा नं ९ कालीगण्डकीे तटको करिब ५/६ हेक्टर जग्गाबिना उपयोग रहेको छ । नदी किनारको सम्म परेको उक्त जग्गामा व्यवस्थित पार्क एवं विश्रामस्थल बनाउन सके त्यस भेगको पर्यटन विकासमा टेवा पुग्ने देखिन्छ । गल्याङ र मिर्मीबाट करिब २ घन्टाको मोटर यात्राबाट पुगिने सो ठाउँ नजिकै हिन्दुहरुका लागि अति नै पवित्र मानिने उत्तर गंगा रहेको हुँदा स्वदेशीमात्र नभई विदेशी धार्मिक पर्यटनका दृष्टिले पनि उक्त पार्क आकर्षक हुन सक्दछ ।
कालीगण्डकी नदीमा जलयात्रामा जाने पर्यटकहरुका लागि पनि उपयुक्त विश्रामस्थल हुने हुँदा उक्त स्थानमा खाना बस्न र घुमफिरका साथै मनोरञ्जनात्मक गतिविधिसहित व्यवस्थित पार्क बनाएर सञ्चालन गरेमा आन्तरिक एवं बाह्य पर्यटकको आकर्षण केन्द्र बन्न सक्दछ ।

२. मगर सम्पदा पदयात्रा
यो पदयात्रा नेपालकै दोस्रो ठूलो मगर गाउँ तनहुँ जिल्लाको भीमाद नगरपालिकाको रहुबाट सुरु हुन्छ । रहु गाँउ मगर संस्कृतिको धनी गाउँ हुनुका साथै मगर परम्परा र रहन सहनको नमूना गाउँ पनि हो । पुरानो संस्कृति परम्परा हराउँदै गइरहेको वर्तमान परिप्रेक्षमा रहु गाउँ आफ्नो संस्कृति संरक्षणमा उदाहरणीय रहेको छ । रहु गाँउको रमाइलो बसाइँपछि दोस्रो दिन स्याङ्जा जिल्लाको चित्रे भञ्ज्याङ, तेस्रो दिन बलिकोट हँुदै क्याक्मिको पुर्कोट, चौथो दिन केलादी घाट हुँदै पाल्पाको मित्याल डाँडा र छैटौं दिन नवलपरासीको आरुङ्खोलामा पुगी पदयात्रा टुंगिन्छ ।
५ रात ६ दिनको यो पदयात्रामा आवश्यक प्रायः सबै पूर्वाधारहरु उपलब्ध भएको हुँदा तुरुन्तै सञ्चालनमा ल्याउन सकिन्छ । यसका लगि पदयात्रा मार्गले समेट्ने सबै गाउँहरुबाट प्रतिनिधित्व हुने गरी एउटा मगर हेरिटेज इको पर्यटन पदयात्रा मार्ग व्यवस्थापन समिति गठन गर्नु पर्दछ ।