विश्व नै यतिबेला कोभिड–१९ बाट संक्रमित छ । प्राय सवै मुलुकहरुमा यस महामारीबाट जनजीवन आतंकीत बनेको छ । छिमेकी मुलुक चीनको हुवेई प्रान्तको वुहानबाट फैलिएको यस भाईरसले धनी – गरीव सवै मुलुकहरुलाई आच्छु आच्छु पारेको छ । नेपालमा पनि यसबाट संक्रमित हुनेको संख्या जेठ २९ गते सम्म ४६१४ पुगेको छ भने मृत्यु हुनेको संख्या १५ पुगेको छ । कोभिड–१९ को महामारीयुक्त संक्रमणकै कारण मुलुक गत चैत्र ११ गतेबाट लकडाउनमा छ । जनजीवन निकै कष्टकर छ । विदेशबाट मातृभूमि फर्कने नेपाली लाखौं डायस्पोराहरु तीब्र प्रतिक्षारत छन् । स्वदेश फर्किसकेका नागरिकहरु कतिपय क्वारेन्टाईनमा रहेका छन् । कोरोना पोजेटिभ देखिएकाहरु अस्पतालहरुमा उपचाररत छन्, नेगेटिभ देखिएकाहरु घरमा जान पाएका छन, कोरोना पोजेटिभ देखिएर उपचार पछि ८६१ जना नेपालीहरु नयाँ जीवन पाएर घर घर फर्केका छन् । शंकास्पद संक्रमणकारी टेष्टिङ्गको प्रकृयामा रहेका छन् । प्राय सबै परिवारहरु आआफ्नो घरमा आईसोलेशनमा रहेका छन् । समग्रमा परिस्थिति असामान्य छ ।
मुलुक आकारमा सानो भएपनि सम्पदामा धनी छ । जल, जंगल, जमिन, जडीबुटी र जन विविधता झल्कने सौन्दर्ययुक्त समाज र संस्कृति छ । भौगोलिक र जैबिक विविधता, जलश्रोतको प्रचुर अबस्था, सामाजिक र साँस्कृतिक विविधता, अर्थव्यवस्था र श्रम बजारमा सक्रिय जनशक्तिको बाहुल्यता, चारैतिर दुई बिशाल शक्ति राष्ट्रहरुको उपस्थिति, अन्तर्राट्रिय जगतको सहयोग र सद्भाव लगायतका उत्कृष्ट माहोल नेपालको समृद्धिका आधारशीला हुन् ।
कोभिड–१९ विश्वव्यापीकरणको प्रभाव हो । मानवीय अप्राकृतिक व्यवहारप्रति प्रकृतिले आफ्नो अस्तित्व र क्षमता देखाउदा परेको प्रभावको दुष्परिणाम हो । सारा संसार ठप्प पार्न हिम्मत राख्ने नरसंहारकारी कोरोना भाईरस उन्नति, प्रगति र समृद्धिको चरम बाधक पनि हो । विश्वका प्राय सबै मुलुकहरु यतिबेला विकासमा भन्दा पनि कोरोनाको व्यवस्थापनमा व्यस्त रहेका छन् । त्यसैले मुलुक यतिबेला आन्तरिक बन्दाबन्दी र नाकाहरुको शीलबन्दीमा रहेको छ । मुलुकका अत्यावश्यक बस्तु तथा सेवाहरुमा सबैलाई आत्मनिर्भरता हुनु पर्ने कुराको बोध भईरहेको छ । परिश्रमी नेपालीहरुको मानसपटलमा कोरोना प्रभाव संगै आत्मनिर्भररुपी चेतनाको ज्योति बल्न थालेको छ । परिणामतः गाउँघरका बाँझा जमिनहरु पुन उर्बरभूमि बन्न थालेका छन् । सामाजिक सञ्जालमा तरकारी खेतीको निकै विज्ञापन भएको छ ।
कोरोना संक्रमणबाट सिकिएको सबैभन्दा ठूलो पाठ भनेको हाम्रो आफ्नै पहिचान र संस्कृतिको नमस्कार गर्नु हो न कि पश्चिमा संस्कृतिबाट भित्रिएको हात मिलाउने, हक गर्ने, चुम्बन गर्ने । नमस्कारलाई छोटो, सजिलो र सभ्य सँस्कार मानिन्छ । दुई हत्केलाका दश औंला एक आपसमा जोडेर गरिने भएकोले नमस्कारबाट शरिरमा एक किसिमको सकारात्मक उर्जा पनि प्राप्त हुन्छ । कोरोना प्रभावबाट हामीले यो हाम्रै संस्कारको पुनरावृत्ति गर्नु पर्दछ । त्यसैगरी हामीले हाम्रै मातृभूमिमा रहेको उर्बर भूमि चिन्न सकेनौं । यहाँको मलिलो माटोमा जस्तोसुकै अन्न बाली, फलफूल, तरकारी र सागपात उब्जाउन सकिन्छ । हामीले हाम्रै समुन्नतिका लागि भूमिको दिगो उपयोग गर्न सक्नु पर्दछ । उत्पादनशील जमिनको खण्डीकरणलाई निरुत्साहित गर्नु पर्दछ । कोभिड– १९ को प्रभावबाट लाखौं युवाहरु वैदेशिक रोजगारीबाट स्वदेश फर्केका र फर्कदै छन् । तिनीहरुको रोजगारीमा समस्या हुन सक्छ । त्यसका लागि स्वरोजगारको भरपर्दो माध्यमको रुपमा रहेको कृषिको व्यवसायिकरण, यान्त्रिकीकरण र आधुनिकीकरण जरुरी छ । पढेर मात्र हुँदैन र नपढेर पनि हुँदैन । पढ्दैमा अक्षरका अन्नले पेट भरिंदैन । तसर्थ बाँच्नका लागि खानै पर्छ, खानका लागि केही न केही दुःख कष्ट पनि गर्नु पर्दछ । दुःख गरे पछिको सुखमा धरै आनन्द मिल्छ । तसर्थ अब कोरोनाबाट बचेर जीवनपद्धति सञ्चालन गर्न शिघ्र कृषि क्रान्तिमा जानु पर्दछ । साथसाथै स्तरीय मानव पूँजी निर्माणका लागि गुणस्तरीय र जीवनोपयोगी शिक्षा दिनु पर्दछ । कोभिड–१९ पछिको व्यवस्थापन गर्न चुनौतीको पहाडसँगै अबसरको मैदान पनि छ ।
मुलुक आकारमा सानो भएपनि सम्पदामा धनी छ । जल, जंगल, जमिन, जडीबुटी र जन विविधता झल्कने सौन्दर्ययुक्त समाज र संस्कृति छ । भौगोलिक र जैबिक विविधता, जलश्रोतको प्रचुर अबस्था, सामाजिक र साँस्कृतिक विविधता, अर्थव्यवस्था र श्रम बजारमा सक्रिय जनशक्तिको बाहुल्यता, चारैतिर दुई बिशाल शक्ति राष्ट्रहरुको उपस्थिति, अन्तर्राट्रिय जगतको सहयोग र सद्भाव लगायतका उत्कृष्ट माहोल नेपालको समृद्धिका आधारशीला हुन् । त्यसैले हामीले हाम्रै श्रोतसाधनको उच्चतम उपयोग गर्नु पर्दछ । कस्तुरीले झैं आफ्नै शरीरको बिनाको गन्ध खोज्न सांसार धाउनु पर्दैन । कृषि प्रधान मुलुक भएर पनि खाद्यान्न आयात गर्नु हुँदैन । जलश्रोतको धनी मुलुक भएर पनि विद्युत आयात गर्नु हुँदैन । विद्युत उर्जाको प्रशस्त उत्पादनबाट आयातित महंगो पेट्रोलियम पदार्थलाई विस्थापन गर्न सकिन्छ । जुम्ली र मार्फाली स्याउ कुहिएर जाने तर काश्मिरी र चाईनिज स्याउ खपत गर्ने वातावरण अन्त्य गर्नु पर्दछ ।
अब शिक्षा, सूचना र सञ्चारको प्रभावकारी परिचालन र व्यवस्थापन गर्न उत्पादनशील, उर्जाशील र सिर्जनशील जनशक्ति व्यवस्थापन गर्नुपर्छ । मुलुकमा ग्रेसम्स ल (खराब कामकुराले असल कामकुरालाई जित्ने अबस्था) हाबी हुन दिनु हुँदैन । तत्कालका लागि जनताको उपभोग्य आबश्यकता परिपूर्ति गर्ने र बन्दाबन्दी भरको सरकारी ऋणको ब्याज खुकुलो गरिदिने व्यवस्था गर्न सके जनताको मुहारमा मुस्कान पाउन सकिन्छ । त्यसैगरी पोर्क ब्यारेल प्रोजेक्ट (प्रतिफल विश्लेषण विनाको आयोजना) चयन गर्नु हुँदैन । पीपीपी (सार्वजनिक निजी साझेदारी) को अभ्यास गर्नु पर्छ । कर्मचारी काजमा होईन कामकाजमा रमाउनु पर्छ । राजनीति नीति राजनीति प्रति उत्तरदायी हुनु पर्छ नकि नेता राजनीति प्रति । जनता जनार्दनले जनअपनत्वको सबलीकरण सहित संभाबनाको सपना बाँडेको आदर्श नेतृत्वलाई घच्घच्याउनु पर्दछ । प्रशासकहरुले अतिबादी सोच र नेताहरुले उग्रबादी धारणा त्यागेर आँफुलाई समयानुकुलको परिस्थितिजन्य परिवर्तनमा अक्षुण्ण रुपमा क्रियाशील राख्नु पर्छ । च्याउ सरी उम्रेका राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थाहरु जनताका आँखाका नानी बन्न सक्नु पर्दछ ।
अन्त्यमा कोरोनाको प्रभावलाई यसको अस्तित्व अन्त्य नभए सम्म सावधानी र संघर्षका साथ स्वीकार गर्दै निरन्तर अगाडि बढ्नुको विकल्प देखिदैन । यस महामारीको प्रभावले मुलुकलाई जेजति नोक्सानी पु¥याए पनि धैर्यवान र सहनशील शासक÷प्रशासक÷जनताहरुले उल्लेखित सुझावहरुको अभ्यास गरेर नेपाललाई स्नान गरेपछिको तन र ध्यान गरेपछिको मन जस्तै बनाउने छन् भन्ने कुरामा आशाबादी रहन सकिन्छ । हजारौं वर्ष देखिका गरिब नेपाल दुखी नेपालीलाई कोरोनाको दर्दबाट शिघ्र उन्मुक्ति मिलोस् । उन्मुक्ति संगै समृद्ध नेपाल सुखी नेपालीको साबिक गन्तब्य मार्गमा पुन गतिशील रहन लाखौं करोडौं शुभकामना छ नेपाल आमालाई ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
कास्की कांग्रेसको शिखर पुरूषको अवसान
जून ओर्लेको रात र त्यसको आलोक
नयाँ बिहानी: आदर्श समाजको २९ औं वर्ष
गण्डकी प्रदेश प्रशिक्षण प्रतिष्ठानका ४ वर्ष र आगामी कार्यदिशा
राणा कालमै हलो जोत्ने क्रान्तिकारी पं. मुक्तिनाथ
hero news full width
मुख्य समाचार
कतारी अमिर स्वेदश फिर्ता : पोखरा–कतार उडान माग
कास्कीमा एसइई उत्तरपुस्तिका परीक्षण रोकियो
वैशाख १२, २०८१गण्डकीमा डायलाइसिसका लागि अब पालो कुर्न नपर्ने
वैशाख १२, २०८१स्वदेश फर्किए कतारी अमिर
वैशाख १२, २०८१कतारका अमिरको भ्रमणसम्बन्धी खबर प्राथमिकतामा, विपिनको रिहाइ ‘मुख्य विषय’
वैशाख १२, २०८१रोजगार खोज्दै मेलामा
वैशाख १२, २०८१