नेपाल आज अत्यन्त जटिल परिस्थितिमा गुज्रिरहेको छ । सत्तामा रहने र सत्ताकै लागि मरिहत्ते गर्नेहरु त्यसैमा रुमलिरहेका छन् । देशको अवस्थाबारे कसैलाई चासो र चिन्ता छैन । आज देशमा देशका नागरिकहरु कुन अवस्थामा छन्, कसैलाई अत्तोपत्तो छैन । कसैलाई चासोको विषय पनि बनिरहेको छैन । देशका अधिकांश युवायुवतीहरु विदेश पलायन हुनेक्रम जारी छ । विभिन्न खाडी मुलुकहरुमा प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्षरुपमा पुगेका हुन्छन् । त्यहाँ हाम्रा अत्यन्त अनुशासित कर्मठ युवायुवतीहरु आफ्नो रगत र पसिना बगाउँछन् । आफ्नो घर परिवार सबै छाडेर विदेशिनुको पीडा एकातिर छँदैछ तर अकोर्तिर त्यहाँ पुगेर पनि कति पारिश्रमिक नपाउने र ठगिने साथै नेपाली चेलीहरुको अस्मिता लुटिनुका साथै चरम शारीरिक यातना पाइरहेको कुरा हामी विभिन्न टि.भी. तथा मिडियाबाट सुन्दै र पढ्दै आइरहेका छौं । त्यतिमात्र होइन काठमाडौं अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा दैनिक जसो शवहरु आइरहेका सुन्दछौं । आ“खा रसाउँछन्, मन भक्कानिन्छ तर त्यसलाई रोकथाम वा न्यूनीकरणमा कसैको ध्यान छैन । यी माथिका कुराहरु भोगेर आउने युवायुवतीहरु आफ्नै देशमा केही गर्नुपर्छ भनी आफ्नो घरखेत बन्धक राखी विविध व्यवसाय गर्न सुरु गर्दछन् । तर यहाँ अत्यन्त घिनलाग्दो र कहालीलाग्दो भ्रष्टाचार छ । सबैलाई धन कमाउने, गगनचुम्वी भवन बनाउने, पजेरोमा कुद्ने र ऐस-आराम गर्ने सपना देख्नेहरुको ठूलै जमात छ । त्यसैमध्येको कुखुरापालन व्यवसाय पनि एक हो । हामीले लामो समयदेखि यस कुखुरापालन व्यवसाय गर्दै आउँदा भएको अनुभव के हो भने लाग्छ यहाँ कुनै नियम छैन । कानुन छैन भए तापनि त्यसको कार्यान्वयन छैन । वस्तुको कुनै मूल्य र मान्यता छैन । भ्रष्टाचार र कालाबजारीहरुको तछाडमछाड छ । नेपालको ९६ प्रतिशत जनसंख्या कृषिमा आधारित भनिन्छ । त्यसको एउटा हिस्सा कुखुरापालन व्यवसाय पनि हो र किसान दिनानुदिन अधोगतिमा छ । किसानले उत्पादन गर्दछ तर सदासर्वदा ऊ घाटामा गइरहेको हुन्छ । ह्याचरीले चल्ला उत्पादन गर्दछ तर ह्याचरीले दिने मूल्यमा विचौलियाले २०० प्रतिशत मुनाफा लिन्छ । त्यस्तै दानामा आफूखुसी मूल्य असुल्ने गर्दछ । मानौं कि प्रति के.जी. ४० रुपियाँको दानालाई ५०-५२ रुपियाँसम्म लगाउने गर्दछ । यति सम्म नैतिकता छैन कि विचौलियाले चल्ला दिन्छ अत्यन्त कम गुणस्तरको त्यो पनि आफू खुसी मूल्य लगाउछ । दाना दिन्छ त्यस्तै मनपरी छ, औषधी पठाउँछ कुनै लाइसन्सबेगर औषधी बिक्री वितरण गर्दछ । त्यसमा पनि आफूखुसी मूल्य लगाउँछ । अनि कुखुरा उठाउने बेलामा उसलाई बजार मूल्यभन्दा १० देखि २० रुपियाँसम्म घटाएर किसानलाई हिसाब गर्दछ । त्यतिमात्र कहाँ हो र आफैले दिएको दाना चल्ला सबै चिज तर किसानको कुखुरा उठाउँदा दशैंमा खसी छानेजस्तो कुखुरा उचाल्दै पछार्दै गर्दछ र छानी-छानी ल्याउँछन् र सानो मसिनो उठाउँदैनन् । यस्तो दयनीय अवस्था किसानको छ । यो अवस्था देखिसकेपछि यो कुरा बाहिर ल्याउनु पर्छ । आम किसानलाई सु-सुचित गराउँदै वास्तविक कुरा प्रशासनसमक्ष यर्थाथ पेश गर्नुपर्छ भन्ने सोची “जिल्ला कुखुरापालक किसान संघ कास्की” ले गाउँ-गाउँमा, टोल-टोलमा पुगेर आम किसानको भावना बुझ्ने क्रममा कति कृषक दाजुभाईहरु गहभरी आ“सु बनाउँदै, भावुक हु“दै, गला अवरुद्ध भएको हामीले पायौं । कति त घरखेत हुने अवस्थामा भएको पनि पायौं । यो देखेपछि झन् हामीलाई आम शोषित पीडित किसानको आवाज अरु बुलन्द पार्न हामीलाई प्रेरणा मिलेको छ । अझ भन्ने हो भने कुखुरापालन व्यवसाय क्यासिनो बनिरहेको छ । किसानले आफ्नो धन खर्च गर्छ, लगानी गर्छ तर त्यसको सम्पूर्ण घाटा किसानले मात्रा खाईरहेको छ । विचौलियाहरु किसानको धनमा गेम खेल्छन् । नाफा उनीहरुले लिन्छन् । घाटा जति किसानहरुलाई । एकलटमा कतानो नाफा आएजस्तो देखिन्छ त्यसपछि फेरि आउँला कि भनी लगातार किसान पालिरहन्छ तर घाटामा गइरहन्छ भने आम उपभोक्ता आफूले स्वस्थ, स्वच्छ र सस्तो कुखुराको मासु खानबाट वञ्चित भइरहेका छन् । बाहिरी जिल्लामा अन्यत्र कही“ यस्तो छैन तर कास्कीमा नेपालकै महँगो शहर पोखरा भनेर चिनिरहेको छ । बाहिरी जिल्लामा रु. एक हजार खल्तीमा लिएर होटलमा पस्यो भने एक परिवारलाई मासु भात तरकारी सबै खान पुग्छ तर पोखरामा रु. पाँच हजार खल्तीमा लिएर जाँदा एक परिवारलाई खाजासम्म पुग्दैन । यो वास्तविकता हो । यसलाई साम्य पार्नु पर्छ वा सबै बाँच्ने आधार बनाउनु पर्दछ भनी समय समयमा सम्बन्धित पक्षहरुस“ग कुरा गर्दा ब्रहृमलुट गर्दै आइरहेकाहरु आफ्नो पहल कदमीबाट अत्यन्त अत्तालिएका  छन् । हामीले भनेका कुरालाई उनीहरुले पचाएका छैनन् । स्यालहँइया मच्चाउँछन्, धम्कीपूर्ण भाषाहरु बोल्छन् । यिनका स्यालहुंइया र धम्कीले अब केही चल्नेवाला छैन । यो गम्भीर परिस्थितिलाई प्रशासनले समेत गम्भीररुपमा लिन जरुरी छ र बजारलाई आमकिसान तथा उपभोक्ताको हितमा लान जरुरी छ र अन्त्यमा जहिले पनि सत्यको विजय भएको इतिहास छ । कास्कीका कुखुरापालक किसानहरुले पनि केही शान्तिको सास अवश्य फेर्नेछन् जो विचौलियाको हालिमुहाली छ, त्यसको अन्त्य अवश्य हुनेछ ।

लेखक जिल्ला कुखुरापालक किसान संघ कास्कीका अध्यक्ष हुनुहुन्छ ।