पोखरा । फिर्के खोलाको सिमांकन कार्य अन्तिम चरणमा पुग्दा हालसम्म ५ सयभन्दा बढी पिलर गाडिएको छ । फिर्के खोलाको प्राकृतिक बहाव पत्ता लगाउने गरी ३ साउनमा गाईघाटदेखि सुरु सिमांकन कार्य फिर्केको मुहान पोखरा–१८, अधेँरीकुना नजिक पुगेको हो । अब २ सय मिटरमात्र कार्य बाँकी छ ।

सिमांकन कार्यको नेतृत्व गरिरहेका महानगरपालिकाका सर्वेक्षक वासुदेव पौडेलले हालसम्म ५ सय बढी सिमास्तम्भ गाडिएको जनाए । नापजाँचमा खोलामाथि अविश्वसिलो ढंगले अतिक्रमण गरिएको, स्थायी संरचनाहरू निर्माण गरिएको र प्रदूषण गरिएको लगायतका अवस्थाहरू भेटिएको उनले बताए ।

सिमांकन सकिन लाग्दा पोखरा महानगर प्रमुख धनराज आचार्य बिहीबार मुहान पुगे । स्थलगत अवलोकन गर्दै उनले पहिलो चरणमा फिर्केखोलाले चर्चेको खोला घर पत्ता लगाउने काम सफलतापूर्वक सम्पन्न हुने चरणमा रहेको बताए ।

‘सीमास्तम्भले खोलाको वास्तविक रूप र आकार देखाइदिएको छ । यो प्राविधिक जाँच आधारमा आएको तथ्य हो । यसका शंका गर्नुपर्ने कुनै कारण छैन,’ उनले भने, ‘सिमांकन कार्यले खोलामाथिको अतिक्रमण र दोहनलाई उदांगो बनाइदिएको छ ।’

उनले फिर्के खोलालाई पर्यटन गन्तव्यरूपमा विकास गर्ने महानगरको योजना रहेको बताए । ‘दिगो पर्यटन विकासको अवधारणामा खोलाको दुवैतर्फ साइकल लेनसहितको फुटट्रेल बनाइने छ,’ उनले भने, ‘यो पोखराको पर्यटन गन्तव्य बन्नेछ, यसको संरक्षण, विकास र सौन्दर्यकरण एकसाथ गरिनेछ ।’ फिर्केखोला हुँदै फेवातालमा पुग्ने फोहोरका कारण ताल समेत प्रदूषित भएकोप्रति उनले चिन्ता व्यक्त गरे ।

फिर्केमाथि निर्माण गरिएका अतिक्रमित संरचना हटाउन दोस्रो चरणमा ३५ दिने सूचना जारी गरिने प्रमुख आचार्यले बताए । पहिलो चरणमा खोलाको भाग यकिन गरिसकेपछि दिगो पर्यटन विकास परियोजनाअन्तर्गत फिर्के खोलाको संरक्षण, सम्बद्र्धन र सुन्दरताकोे कार्यक्रम सुरु गरिने उनको भनाइ थियो । खोलामा अतिक्रमित संरचना हटाइसकेपछि परियोजना लागु हुनेछ ।

फिर्के खोलाको प्राकृतिक बहावको खोजीमा नागरिक अभियन्ताले सहयोग गरिरहेका छन् । स्थानीयले समेत महानगरको योजना कार्यान्वयनमा सहयोग गर्ने बताउँदै आएका छन् । नागरिक समाज पोखराका पूर्व अध्यक्ष रामबहादुर पौडेलले फिर्के संरक्षणमा जुटेको महानगरको अभियानलाई नागरिक समाजले पनि साथ दिएको बताउँछन् ।

फिर्केखोलाको सिमांकन टोलीमा सर्वेक्षक, इन्जिनियर र अमिनसहित ४० जना परिचालित छन् ।

फिर्के मिचेर यहाँ पक्की तथा कच्ची संरचना निर्माण गरिएको छ । केही समयअघि फिर्केको मापदण्ड मिचेर लायन्स क्लब र एक धार्मिक समितिले पक्की भवन नै निर्माण गरेका थिए । यस्तै पाँच समाजघरको भवन पनि मापदण्डभित्रै भएको पाइएको छ । राजनीतिक दल तथा शक्तिकेन्द्रको आडमा लगातारको अतिक्रमणले फिर्केखोला खुम्चिदै र प्रदूषित हुँदै गएको हो । यसको किनारमा निर्मित कतिपय सामाजिक संघसंस्थाका भवनमा त सरकारी लगानीसमेत छ ।

फिर्के खोलाको चौडाई कुनै ठाउँमा २५ मिटर फैलिएको छ भने कही ५ मिटर पनि छैन । हाल २०३२ सालको नापीअनुसार फिर्केखोलाको प्राविधिक सर्वेक्षण र नाँपजाँच गरेर सिमाना यकिन गर्ने काम भएको हो । तत्कालीन मेयर मानबहादुर जिसी नेतृत्वमा ६ पुस, २०७५ को कार्यपालिका बैठकले फिर्केसहित बुलौंदी र बगादी खोलाको मापदण्ड १० मिटर तोकेको थियो । तर, उक्त निर्णय कार्यान्वयनमा आउन सकेन ।

पोखरा–१८ स्थित सराङकोटको फेदी अँधेरीकुनाबाट सुरु भएर फिर्के पस्याङ, मालेपाटन, बुलौँदी हुँदै फिर्केखोला फेवातालमा गएर मिसिन्छ ।