पोखरा । गण्डकी प्रदेशका मुख्यमन्त्री सुरेन्द्रराज पाण्डेले प्राकृतिक सम्पदा बेवास्ताले ठूलो क्षति बेहर्नुपर्ने बताएका छन् । पोखरामा बुधबारदेखि सुरु भएको ताल सम्मेलनमा उनले प्राकृतिक सम्पदाको संरक्षण सम्वद्र्धन नगर्दा प्रदेश बस्न लायक नहुने तर्क राखे । ‘गण्डकी प्रदेशभर धेरै तालहरु छन् । यिनीहरुको संरक्षण गर्नुपर्ने छ । सँगै बन, जंगल, इको सिस्टम कै संरक्षणमा ध्यान दिनुपर्ने छ,’ उनले भने, ‘यसलाई हामीले संरक्षण र सम्वद्र्धन गरेनौं भने भविष्यमा यसले पार्ने प्राकृतिक प्रकोपले प्रदेश बस्न लायक नहुन सक्छ । त्यसैले हामीले समयमा नै यसबारेमा सोंच्नुपर्छ ।’

प्राकृतिक सम्पदा संरक्षण र सम्वद्र्धनमा लगानी गरेर त्यसलाई के कसरी प्रयोग गर्न सकिन्छ भन्ने बारेमा पनि योजना बनाएर अघि बढ्नुपर्ने उनले बताए । ‘हामी सँग यति धेरै जडिबुटी छ । हामीले त्यसलाई बेचेर आन्तरिक आम्दानी गर्न सक्छौं,’ उनले भने ।

फरक प्रसंगमा उनले प्रदेशको बजेट कनिका छरेजस्तो हुन नहुने बताए । ‘हामीले लागनी गरेपछि केही न केही भएपनि आउटपुट आओस्,’ उनले भने, ‘हामीले गरेका कामहरु देखिने, सुनिने, बोलेको हुनप¥यो । हामीले गरेका लगानीबाट जनताले प्रदेश सरकार कहाँ छ भनेर देखिने हुनुप¥यो ।’ आगागी वर्षको बजेटमा सरकार त्यसैमा केन्द्रित हुने उनले बताए ।

सिमित स्रोत साधनलाई मध्यनजर गरेर काम गर्नुपर्ने अवस्था छ । तर, ३ तहको सरकार मिलेर जती सकिन्छ त्यतिमा सहकार्य गर्नुपर्ने उनको भनाई थियो । उनले सम्मेलनको प्रतिवेदन बुझाउन आग्रह गरेका छन् । जसले गर्दा आफूहरुलाई नीति तथा कार्यक्रम बनाउन सहज हुने उनको तर्क थियो ।

कार्यक्रममा पोखरा महानगरपालिकाका मेयर धनराज आचार्यले एकल प्रयासबाट मात्र तालको संरक्षण सम्भव नभएको बताए । फेवातालको मापदण्डका बारेमा सर्वोच्च अदालतमा मुद्दा रहेको र अबको केही दिनमा फैसला आउने भन्दै उनले फैसला आए लगत्तै मापदण्ड कार्यान्वयन गर्ने उनको भनाइ थियो । रुपा गाउँपालिकाका अध्यक्ष नवराज ओझाले विकासका नाममा विनास भइरहेको भन्दै पर्यावरण जोगाउँदै विकास निर्माणलाई अगाडि बढाउन आफूहरु लागीपरेको भनाइ राखे ।

३ दिनसम्म चल्ने कार्यक्रममा काठमाडौं विश्वविद्यालयकी डा. रामदेवी तमाचो साह र लिबर्डका सल्लाहकार डा. बलराम थापाले विषयगत वक्ताका रुपमा भनाइ राखेका थिए । विज्ञहरुले संरक्षणका लागि कार्ययोजना बनाए पनि सरकारी संयन्त्रसँग नजोडिँदा समस्या आएको उनीहरुको भनाइ थियो । ताल संरक्षण तथा विकास प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक डा. कल्पना देवकोटाले प्राधिकरणको कामका साथै कार्यक्रमको उद्देश्यमाथि प्रकाश पारिन् । वन विज्ञान अध्ययन संस्थान पोखराका प्रमुख प्राध्यापक विनोदप्रसाद हेज्यूले तालको संरक्षण केबल पानीसँग मात्र जोडिएको नभए पारिस्थितिक प्रणालाीसँग जोडिएको भनाइ राखे ।

ताल संरक्षण तथा विकास प्राधिकरण गण्डकी, वन विज्ञान अध्ययन संस्थान पोखरा क्याम्पस, काठमाडौं विश्वविद्यालय र एक्युटिक इकोलोजी सेन्टरले संयुक्तरुपमा आयोजन गरेको कार्यक्रमका लागि रामसार क्षेत्रीय केन्द्र, पूर्वी एसियाको सहयोग छ ।