पोखरा । कुनै पनि राजनीतिक दलको एकल बहुमत नभएका कारण गण्डकी प्रदेशमा ३ राजनीतिक पार्टीको समर्थनबाट एमालेका खगराज अधिकारी मुख्यमन्त्री बनेका छन् । दोस्रो दल एमालेको २२, तेस्रो दल माओवादीको ८ र चौंथो दल राप्रपाको २ सिटको समर्थनमा नयाँ सरकार बनेको हो । अहिले राजनीतिक समीकरण फेरिएको छ । २७ सिट जितेर प्रतिपक्षमा रहेको कांग्रेस पुनः सत्तामा फर्किने लगभग पक्का छ । राजनीतिक समीकरण फेरिएपछि गण्डकीमा माओवादीले मुख्यमन्त्री पाउनुपर्ने दाबी गरेको छ । दलका नेता हरिबहादुर चुमान अब माओवादीले मुख्यमन्त्री पाउने बताउँछन् ।

‘एमालेलाई दुई पटक र कांग्रेसलाई एक पटक हामीले सरकारको नेतृत्वमा पुर्‍याएका छौं । अब सरकारको नेतृत्व गर्ने पालो माओवादीको हो,’ उनले भने, ‘हामीले अध्यक्षज्यूलाई सोहीअनुसार ब्रिफिङ गरेर फर्किएका छौं । गण्डकीमा माओवादीकै नेतृत्व हुन्छ ।’ चुमानले दाबी गरेझैं गण्डकीमा अब बन्ने मुख्यमन्त्री माओवादीबाट हुने सम्भावनाबारे छलफल सतहमा आएको छ । अहिलेको सरकार संविधानको धारा १६८ उपधारा (२) अनुसार बनेको हो । यदि यो सरकारले विश्वास गुमाए नयाँ सरकार उपधारा (३) अनुसार बन्छ ।

धारा १६८ (१) अनुसार बहुमत प्राप्त राजनीतिक दलले सरकारको नेतृत्व गर्छ । यदि बहुमत कसैको नआए उपधारा (२) अनुसार २ वा सोभन्दा बढी दलहरु मिलेर सरकार निर्माण हुन्छ । उपधारा (३) ले अघिल्लो सरकारले विश्वासको मत नपाए संसदमा प्रतिनिधित्व गर्ने सबैभन्दा ठूलो राजनीतिक दलको संसदीय दलका नेता मुख्यमन्त्री बन्ने व्यवस्था गरेको छ । त्यसैले उपधारा (२) बमोजिमको सरकार ढल्नेबित्तिकै उपधारा (३) बमोजिम सरकार बन्छ । त्यो भनेको नेपाली कांग्रेसका संसदीय दलका नेता सुरेन्द्रराज पाण्डे सोझै मुख्यमन्त्रीमा नियुक्त हुन्छन् ।

‘(२) अनुसार बनेको सरकार विघटन भएको अवस्थामा (३) मा नगई (२) अनुसार नै पुनः सरकार बन्दैन । (३) को सरकारले विश्वासको मत नपाएमात्रै (२) मा फर्कन सक्ने अवस्था हुन्छ,’ संविधानका जानकार अघिवक्ता कपिलमणि दाहाल भन्छन्, ‘संविधान पछि फर्किँदैन । अघि बढ्छ ।’ माओवादी दलका नेता चुमानले सम्भावना हुँदाहुँदै नयाँ बाटो खोजी नहुने बताउँछन् । ‘सम्भावना नभएको अवस्थामा मात्रै (३) मा जाने हो । सम्भावना हुँदाहुँदै अर्को उपधारा किन चाहियो ?,’ उनले भने, ‘यही उपधाराअनुसार नयाँ सरकार बन्न सक्छ । त्यसैले अब सरकारको नेतृत्व माओवादीले दाबी गरेको हो ।’

केन्द्रमा कांग्रेससहित ११ दलको समर्थनमा माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले प्रधानमन्त्रीमा पुनः विश्वासको मत पाएका छन् । यसअघिको सत्ता साझेदार दल एमाले सरकारबाट बाहिरिएको छ । सोही समीकरण प्रदेशमा पनि आउने र नयाँ सरकार बन्ने प्रचण्डले घोषणा गरिसकेका छन् । गोरखामा सडक शिलान्यास कार्यक्रममा मंगलबार प्रचण्डले भने, ‘प्रदेशमा पनि नयाँ गठबन्धनअनुसार सरकार बन्छ । सरकारको नेतृत्वमा आलोपालो हुन्छ ।’

कांग्रेस संसदीय दलका नेता सुरेन्द्रराज पाण्डेले सरकारलाई दिएको समर्थन माओवादीले फिर्ता लिन विलम्ब गर्न नहुने बताए । ‘समीकरण फेरिएपछि माओवादीले समर्थन फिर्ता लिनुपर्छ । जति छिटो फिर्ता लियो उत्ति छिटो नयाँ प्रक्रिया सुरु हुन्छ,’ उनले भने, ‘गण्डकीमा सरकारको नेतृत्व कसले गर्ने भन्ने प्रश्न नै छैन । त्यो कांग्रेसले गर्छ ।’ प्रचण्ड र पाण्डे गोरखाको एउटै निर्वाचन क्षेत्रबाट चुनावी सहकर्मी हुन् । गोरखा २ बाट प्रतिनिधि सभामा प्रचण्डले चुनाव जिते भने सोही गठबन्धनबाट पाण्डेले गोरखा २ (ख) बाट चुनाव जितेका हुन् । चुनावमा मत माग्ने क्रममा प्रचण्डले नै पाण्डेलाई मुख्यमन्त्रीमा प्रस्ताव गरेका थिए ।

वागमतीमा मुख्यमन्त्री शालिकराम जमकट्टेललाई कांग्रेसले उनलाई विश्वासको मत दिने निर्णय गरिसकेको छ । राप्रपाले समर्थन फिर्ता लिएपछि उनले विश्वासको मत लिनुपर्ने भएको हो । एमालेले भने मत दिने वा नदिने धारणा सार्वजनिक गरेको छैन । संसद बैठकमा नै आफ्नो धारणा राख्ने र निर्णय सुनाउने संसदीय दलको बैठकले निर्णय गरेको छ ।