पोखरा । १२ वर्षअघि देखि निर्माणाधीन मध्यपहाडी लोकमार्गको कास्की खण्ड अझै ‘क्लियर’ भएको छैन । याम्दीदेखि नयाँपुलसम्म काम सकिएकोमा भेंसेदेखि लमजुङसम्म खण्ड अन्तिम अवस्थामा पुगे पनि याम्दीदेखि भेंसेसम्मको ३५ किलोमिटर सडक अझै ट्रयाक खुलेको छैन ।

लामो समय विवाद र अन्योलबीच २०७८ फागुन २६ मा मन्त्रिपरिषद् बैठकले सो सडकखण्डको रुट टुंगाएको थियो । यसअघि भेंसेबाट काहुँखोला हुँदै मणिपालबाट याम्दी जोड्ने भनिएको सडकले बजार उठाउने भएपछि सडक गाउँ छिराइएको हो । भेंसेबाट मौजा हुँदै अर्मलाकोट छिचोलेर बाटुलेचौरदेखि याम्दी छुने गरी रुट कायम गरिएको छ । तर सडकको नयाँ रेखांकन गर्दा स्थानीयलाई खबर नगरिएको भन्दै उक्त रुटविरुद्ध दैनिक आन्दोलन भइरहेको छ । स्थानीयले संघर्ष समिति गठन गरेर आन्दोलन चर्काएका हुन् ।

‘सार्वजनिक सुनुवाइ नगरी रेखांकन स्वीकृत भयो । यत्रो योजना आउँदा हामीसँग एक वचन पनि सोधनी भएन,’ समिति अध्यक्ष गोविन्द बस्नेतले भने, ‘बाटोको ट्रयाक झन् संवेदनशील ठाउँमा ल्याए । पर्यटकीय सम्पदा ध्वस्त हुन्छ, कसैले वास्ता गरेका छैनन् ।’

पोखराको पर्यटकीयस्थल महेन्द्र गुफा र चमेरे गुफा लगायत पर्यटकीय स्थल जोखिममा पर्ने उनको भनाइ छ । रेखांकन स्वीकृत भएको थाहा पाएपछि निरन्तर सरोकारवालालाई निवेदन दिए पनि सुनुवाइ नभएको बस्नेतले बताए । ‘भदौदेखि निवेदन दिएका छौं । कसैले सुन्दैन । आयोजनालाई वडा र महानगरले पत्र लेखेर काम नगर्न भनेको छ, काम रोकिएको छैन,’ उनले थपे ।

अहिलेकै रुटमा ट्रयाक खोल्दा पोखरा १६ र १९ का २५० भन्दा बढी घरधुरी प्रभावित हुने

तत्कालीन जनप्रतिनिधिले हचुवा भरमा नक्सांकन गरेको र आफूहरुको उठिबास लाग्ने पीडितहरुको गुनासो छ । अहिलेकै रुटमा ट्रयाक खोल्दा पोखरा वडा १६ र १९ का २ सय ५० भन्दा बढी घरधुरी प्रभावित हुने बताइएको छ । पीडितहरुले पोखरा १६ वडा कार्यालयमा दैनिक २ घण्टा तालाबन्दी गरेका छन् भने नाराबाजी पनि गरिरहेका छन् । तत्कालीन तथा दीर्घकालीन असरलाई मध्यनजर गर्दै रेखांकित लोकमार्गको वैकल्पिक व्यवस्था गर्न उनीहरुको माग छ । ‘३ आना जग्गा छ । हुनेहरु पछाडि सारेर घर बनाउँछन् । नहुनेहरु कहाँ जाने ?,’ पीडित जमुना नेपालीले भनिन्, ‘बाटोले बास उठाउने अवस्था आयो । हेर्दाहेर्दै सुकुम्बासी हुन्छौं ।’

तत्कालीन समयमा मध्यपहाडीकै कारण बजार क्षेत्रका घर धेरै भत्किने अवस्था आएपछि ग्रामीण क्षेत्रबाट रेखांकन गरिएको हो । चैत १ देखि आन्दोलन थालेका स्थानीयले पहिलो चरणअन्तर्गत १४ सम्म जारी राख्ने र सुनवाइ नभए थप संघर्षका कार्यक्रम ल्याउने चेतावनी दिएका छन् । ‘महानगरमा राजनीतिक दलको उपस्थितिमा बैठक बस्दैछ । बैठकले निकास नदिए थप आन्दोलन हुन्छ,’ बस्नेत भन्छन् ।
सडक निर्माणका लागि ठेक्का सम्झौता भैसकेको छ । ३५ किमी सडक ३ अर्ब ४२ करोड लागतमा बनाउने स्वच्छन्द एक्सप्रेस जेभीले ठेक्का लिएको छ । ‘घरबास उठ्ने विकास हामीलाई चाहिएन ।

बिनाजानकारी गरिएको रेखांकन हटाउनुपर्छ,’ संघर्ष समिति सचिव सन्दीप थापा भन्छन्, ‘रेखांकन नफेरिएसम्म आन्दोलन रोकिँदैन ।’ उनीहरुको आन्दोलनपछि आयोजना कार्यालयले विवाद समाधानका लागि वडामा पत्र पठाएको छ । विवाद समाधानपछि मात्रै काम अघि आयोजना कार्यालय पर्वतका प्रमुख नारायणदत्त भण्डारीले बताए । ‘ठेक्का व्यवस्थापन भइसकेको छ । यो अवस्थामा रुट फेर्न सहज छैन,’ उनले भने, ‘सकेसम्म सहमतिबाटै काम अघि बढाउँछौं । विवाद भैरहँदा कम गर्न सकिँदैन ।’