कृष्ण केसी. निजी तथा आवासीय विद्यालय अर्गनाइजेसन नेपाल (प्याब्सन) का केन्द्रीय उपाध्यक्ष हुन् । यसअघि उनले प्याब्सन कास्कीको अध्यक्ष रहेर समेत काम गरिसकेका छन् । उनी पोखरा १४ स्थित अनुपम टोल, स्वागतनगर, चाउथेमा सञ्चालित पोखरा पब्लिक स्कुलका संस्थापक प्राचार्य पनि हुन् । आफ्नो विद्यालयले युग सुहाउँदो शिक्षालाई ख्याल गर्दै प्रोग्रेसिभ लर्निङमा विशेष जोड दिएर विद्यालयमा शिक्षा प्रदान गर्दै आएको उनले बताए । व्यवस्थापन संकायमा १२ कक्षासम्म पढाइ हुने यो विद्यालयले आगामी दिनमा साइन्सको पनि प्लस टु सञ्चालन गर्ने उद्देश्य बोकेको छ । स्नातक तहका कक्षा पनि सञ्चालन गर्ने योजना विद्यालयको छ । लामो समयदेखि निजी शिक्षा र नेपालको शैक्षिक विकासमा जोडिएका केसीसँग आदर्श समाज राष्ट्रिय दैनिकका रुपनारायण ढकालले गरेको कुराकानी यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ :
पोखरा पब्लिक स्कुलले के कस्ता कार्यक्रमहरु अगाडि बढाउँदै आएको छ, यसबारे बताइदिनुस् न ।
हामीले नियमित रुपमा वार्षिक क्यालेन्डर निर्माण गरेर विद्यालयका गतिविधि अगाडि बढाउने गरेका छौं । यसमा नियमित हुने क्रियाकलाप, अध्ययनअध्यापनका कामहरु नियमित चल्ने नै भए । यसका अलवा अतिरिक्त क्रियाकलापमा आर्टस्, म्युजिक, गेम, डान्सलगायत पनि सञ्चालन गर्दै आएका छौं । हामीले आर्टस् र म्यूजिक कक्षा नियमित सञ्चालन गर्ने गर्छौं । बेला बेलामा वाक् कला पनि बच्चाबच्चीलाई सिकाउँछन् । यसका साथमा बालबालिकालाई प्रोजेक्ट वर्कमा ध्यान दिन लगाउँछौं । उनीहरुले जुन विषयमा प्रोजेक्ट वर्क गर्छन्, त्यसलाई फाइलिङ गरेर लिपिबद्ध गरी शिक्षक शिक्षिकालाई देखाउँछन् । कक्षाकोठाको शिक्षण र किताबी ज्ञानले मात्र विद्यार्थीहरुको सर्वांगीण विकास हुन सक्दैन । यसै कुरालाई मनन गरी विद्यालयले विभिन्न खालका अतिरिक्त क्रियाकलापमा विद्यार्थीलाई संलग्न गराई स्थानीय, क्षेत्रीय र राष्ट्रियस्तरमा प्रशंसनीय उपलब्धि हासिल गरेको छ । विद्यार्थीमा अन्तर्निहित प्रतिभा प्रस्फुटनका लागि विद्यालयले आफ्नो वार्षिक शैक्षिक कार्यतालिकामा उल्लेख भएअनुसार निबन्ध, हाजिरी जवाफ, वादविवाद, वक्तृत्वकला आदि प्रतियोगिताहरु पनि सञ्चालन गर्ने गरेको छ ।
गुणस्तरका हिसाबले आफ्नै विद्यालयको कसरी मूल्यांकन गर्नुहुन्छ ?
हामीले नियमित रुपमा पढाइको गुणस्तरलाई ध्यान दिइरहेका हुन्छौं । वर्षभरिमा ४ वटा त्रैमासिक परीक्षा र मासिक परीक्षा पनि हामीले विद्यालयमा लिने गर्छौं । त्रैमासिक परीक्षामा अनुत्तीर्ण हुनेलाई पुनः परीक्षा लिएर उत्तीर्ण हुने वातावरण तयार पार्छौं । उत्तीर्ण नभएसम्म विद्यार्थीलाई माथिल्लो कक्षामा लाने गरेका छैनौं । हामीले बढी मात्रामा व्यावहारिक शिक्षामा जोड दिएका छौं । व्यावहारिक शिक्षाका साथ प्रोग्रेसिभ लर्निङको तरिकाबाट अगाडि बढ्ने जमर्को पनि गरेका छौं । प्रोगे्रसिभ लर्निङ बच्चाबच्चीलाई कुरा बुझेर पढ्ने खालको वातावरणसँग सम्बन्धित छ । व्यावहारिक ज्ञान दिएर प्रोगेसिभ लर्निङका साथमा विद्यार्थीलाई अगाडि बढाउने कुरा अरुको भन्दा थोरै फरक पाटो छ हाम्रो । हुन त आर्टस् र म्युजिकको क्लास पनि सबैतिर छैनन् । हामीले सुरु गरेपछि कतिपय विद्यालयले यस्तो कक्षा सुरु गरेका थिए । अनि ११ र १२ कक्षाको सन्दर्भमा हामीले बेलाबेलामा भिजिटिङ प्रोफेसर ल्याएर व्यावहारिक ज्ञान दिने, विद्यार्थीलाई फिल्ड भिजिटमा लैजाने र भिजिटिङ प्रोफेसरबाट विस्तृत ज्ञान दिने काम पनि गर्ने गरेका छौं । स्कुलको एउटा पार्टको रुपमा दिवा सत्रमा मात्र हामीले ११ र १२ का कक्षा सञ्चालन गरेका छौं । यो विद्यालयले शैक्षिक सत्र २०७१ र २०७२ सालको एसएलसी परीक्षामा लगातार २ पटक कास्की जिल्ला प्रथम भई विद्यालयको शैक्षिक क्षेत्रमा नयाँ इतिहास रचेको तपाईंहरुलाई अवगत नै छ । विद्यालय समुदायको साथ, आँट, भरोसा एवं भावनात्मक लगानी, दक्ष, दूरदर्शी एवं कुशल नेतृत्वका साथ कर्तव्यनिष्ठ शिक्षक र लगनशील एवम् अनुशासित विद्यार्थीकै कारणले आज कास्की जिल्लामा नमुना शैक्षिक संस्थाको रुपमा परिचित हुन सफल भएको छ ।
नेपालमा निजी र सरकारी शिक्षालाई तुलना गरेर दुईखाले शिक्षा भयो भन्ने पनि सुनिन्छ, यसलाई यहाँले कसरी हेर्नुभएको छ ?
दुई खालको शिक्षा भन्ने मलाई लाग्दै लाग्दैन । दुई खालको शिक्षा नै छैन । जब एउटै करिकुलममा एउटै परीक्षा दिएर विद्यार्थीको मापन गरी नतिजा दिइन्छ भने दुई खालको शिक्षा भन्न मिल्दैन । माध्यम दुई खालको भन्न सकिएला । मात्र फरक के हो भने निजी अर्थात् संस्थागत विद्यालयमा त्यसलाई सूक्ष्म रुपमा हेरिएको हुन्छ । विद्यार्थीको पूरै जिम्मेवारी लिइएको हुन्छ । सरकारी अर्थात् सामुदायिक विद्यालयमा सबैमा त्यस्तो पूरै जिम्मेवारी लिइएको देखिएको छैन । हुन त अहिले कतिपय सरकारी विद्यालय पनि अब्बल रुपमा अगाडि आएका छन् । सरकारी विद्यालय पनि निजी विद्यालयकै पाराले अगाडि बढिरहेका छन् । प्याब्सनको पनि यसमा दुई थरी शिक्षा भन्ने धारणा नै छैन । शिक्षा एकैथरीको मात्र छ । बरु हाम्रो त निजी विद्यालयलाई छुट्टै बोर्ड गठन गर्नुपर्छ भन्ने माग हो । अलग बोर्ड गठन गरेर पढाइ गर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो कुरा हो ।
संस्थागत विद्यालयले लिने शिक्षण शुल्क महँगो भयो भन्ने गुनासोको सम्बन्धमा के भन्नुहुन्छ ?
निजी शिक्षा वास्तवमा सस्तो छ । सरकारी लगानी भएको विद्यालयका बारेमा तपाईं पत्रकारहरुले खोज्नुप¥यो । सरकारी विद्यालयमा भवन बनाउँदा र मास्टरलाई तलब खुवाउँदा कति खर्च भयो, अनुदान कति गएको छ, यो सबै हेरेर हिसाब गरियो भने आजभन्दा ३÷४ वर्ष अगाडिको तथ्यांकअनुसार एउटा कक्षामा करिब ९६ हजार रुपैयाँ प्रतिवर्ष एक विद्यार्थीको लागि खर्च गरेको हुने रहेछ । जब कि निजी विद्यालयमा महँगा स्कुलमा मात्र वर्षको ९६ हजार रुपैयाँ तिरेका हुन्छन् । नत्र सामान्यतया स्कूलहरुमा ३ हजारदेखि ४ हजार रुपैयाँ शुल्क लिएर पढाएका छन् । यति शुल्क लिँदा वर्षमा करिव ५० हजार रुपैयाँ वरपरको हिसाब आउँछ । त्यो त आउने नै भयो किनभने यहाँ सरकारले लगानी केही गरेको छैन, केही दिएको छैन उल्टो कर लिन्छ । अभिभावकले सोझै शुल्क तिर्दा महँगोजस्तो देखिएको मात्रै हो । सरकारले लगानी गरेको हिसाब गर्ने हो भने त निजी विद्यालयले अत्यन्त सुलभ रुपमा शिक्षा प्रदान गरेर सरकारलाई सहयोग गरेका छन् ।
निजीमा पढेका विद्यार्थीलाई विश्वविद्यालयले छात्रवृत्ति दिएका छैनन्, ब्रेनको आधारमा दिइने शिक्षालाई संस्थाको आधारमा मूल्यांकन गरिनुहुन्न
हालै सार्वजनिक एसइई नतिजालाई यहाँले कसरी मूल्यांकन गर्नुभएको छ ?
समग्रमा त अहिलेको नतिजा खस्केको नै छ । विद्यार्थीहरु २ वर्षसम्म विद्यालय आएर पढ्न पाएनन् । त्यसमाथि पनि अहिले म्याथ र साइनान्सको प्रश्नपत्र गण्डकी प्रदेशका लागि निकै कठिन सोधिएको थियो । यसले गर्दा विशेष गरेर गण्डकी प्रदेशको नतिजा थोरै कमजोर रह्यो । हाम्रो विद्यालयको नतिजा भने समग्रमा ठिकै रहेको छ । विद्यार्थी ३.९ जिपिएसम्म ल्याएर पास भएका छन् । समग्रमा हेर्दा अहिलेको नतिजा उत्साहित हुने खालको त छैन तर नराम्रो पनि छैन । ओभरअलमा भन्दा गण्डकी प्रदेशको नतिजा अहिले प्रदेश २ भन्दा तल परेको यो पहिलो पटक नै होला । बागमतीपछि प्रदेश २ को नतिजा राम्रो आएको छ जबकि हाम्रो प्रदेशको नतिजा कमजोर आएको छ । ग्रेडिङ प्रणालीको कुरा गर्दा यो प्रणाली यो वर्ष लागु गरिएको कुरा नै व्यावहारिक थिएन । वास्तवमा भन्ने हो भने ग्रेडिङ सिस्टमले बच्चाहरुको पढाइप्रतिको लगाबमा ह्रास ल्याएको छ । पास भइन्छ, कलेज पढ्न पाइन्छ , मैले पढे पनि हुन्छ र नपढे पनि हुन्छ भन्ने खालको मान्यता विद्यार्थीमा छ । यो कुरामा विकसित देशमा निरन्तर मूल्यांकनमा हुन्छ र खास असर गरेको छैन तर यहाँ असर परेको छ ।
पोखरा पब्लिक स्कुलको संघर्षको कथा कस्तो रहेको छ ?
पहिला यो स्कुल चिप्लेढुंगामा स्थापना भएको हो २०५१ सालमा । यो भाडाको घरमा थियो त्यतिबेला । २०६७ सालमा हामी अनुपम टोल, स्वागतनगर, चाउथेमा आयौं । जतिबेला स्कुल यहाँ सारिएको थियो, त्यतिबेला यहाँ सबै धान खेतमात्र थियो । हामी सुरुमा आउने बेलामा धेरै कुलोहरु पार गरेर आउनुपथ्र्यो । खेतको पानी पार गर्नुपथ्र्यो । त्यस्तो खालका अवस्था थियो । वरपर घरहरु पनि थिएनन् । त्यतिबेला सबै बच्चाबच्चीहरु चिप्लेढुंगाबाट बसमा यहाँ आएर पढ्थे । समयक्रमसँगै यहाँ निकै ठूलो बस्ती बस्यो । अहिले हाम्रा धेरै विद्यार्थी चाउथे, अनुपम टोल, हवेली मार्ग, विजयपुर र खसीबजार साइडका छन् । टाढाका विद्यार्थी कम नै छन् । हाम्रो एरिया भनेको बेगनासदेखि, न्युरोड, महेन्द्रपुल, जिरोकिमीसम्म छ । तर पनि धेरै विद्यार्थी वरपरका नै छन् । हामीसँग अहिले १०५० विद्यार्थी पढ्छन् । ७४ जना शिक्षक तथा कर्मचारी छन् । साढे १६ रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको विद्यालय परिसरमा भलिबल, फुटबललगायत अन्य खेलका मैदान छन् । शिक्षा क्षेत्रमा आफ्नो बेग्लै पहिचान बनाइसकेको विद्यालयले विसं. २०५८ सालमा शिक्षा मन्त्रालयबाट माध्यमिक तहको सम्बन्धन प्राप्त गरेको हो । विद्यालयले आफ्नो स्थापना कालदेखि नै शान्त तथा मर्यादित वातावरणमा गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गर्दै आइरहेको छ । विद्यालयले परिवर्तित समयानुसार विद्यार्थीलाई समायोजित गराउनका निम्ति विज्ञान र प्रविधिको पर्याप्त उपयोग गर्दै आएको छ । अहिले विद्यालय आफ्नै स्वामित्वको हो । यो विद्यालय सुरक्षित भवन, सुविधा सम्पन्न कक्षाकोठा, आवास गृह र व्यवस्थित खेलमैदान भएको शान्त र सहरिया कोलाहलभन्दा टाढा रहेको छ ।
प्याब्सनसँग पनि सम्बन्धित हुनुहुन्छ, के कामहरु भइरहेका छन्, अहिले ?
कास्की प्याब्सन आफ्नो गतिमा अगाडि बढिरहेकै छ । विद्यार्थीको हितमा काम गरिरहेकै छ । संस्थापक, शिक्षक र कर्मचारीको हितमा हामी काम गर्छौं । म केन्द्रीय उपाध्यक्ष भएका नाताले अहिले सरकारसँग हाम्रा केही इस्युहरुमा कुराहरु चलिरहेको छ । एउटा कुरा सामाजिक शिक्षालाई नेपाली भाषामा पढाउनुपर्छ भन्ने जुन आवाज आएको छ, यसमा हाम्रो विमति छ । सामाजिक शिक्षाका सन्दर्भमा कुरा गर्दा भाषा खासै ठूलो कुरा होइन । कुन भाषामा पढ्ने भन्ने ठूलो मुद्दा होइन । विद्यार्थीले विषयवस्तु कति र के पढ्यो भन्ने मुख्य गरी हेर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो कुरा छ । सरकारले नयाँ शिक्षा ऐन ल्याउने भनेको लामो समय भयो तर अझै पनि यसले मूर्त रुप लिन सकेको छैन । र, अर्को भनेको निजीमा पढेका विद्यार्थीलाई विश्वविद्यालयले छात्रवृत्ति दिएका छैनन्, त्यसमा पनि हाम्रो विमति छ । यो व्यवस्था तुरुन्त खारेज गरिनुपर्छ । ब्रेनको आधारमा दिइने शिक्षालाई कुनै संस्थाको आधारमा मूल्यांकन गरिनुहुन्न । जसले राम्रो नतिजा ल्याउँछ, उसले पाउनुपर्छ छात्रवृत्ति । विश्वभरिको मान्यता भनेको छात्रवृत्ति ब्रेनको आधारमा पाउनुपर्छ न कि कुनै निजी र सरकारी विद्यालय वा जातको आधारमा । ती पक्षले रोल खेल्नुहुँदैन भन्ने हाम्रो अडान छ । यो विषयलाई कतिपय विश्वविद्यालयले मनन गरेर सम्बोधन गरेको पनि देखिएको छ तर यो सबैतिर लागु हुनुपर्छ । मुख्य हाम्रो अडान भनेको शिक्षा नीतिमा समयसापेक्ष परिवर्तन, छात्रवृत्ति ब्रेनको आधारमा र सामाजिक शिक्षा जसरी पढाइँदै छ, यसैलाई निरन्तरता दिनुपर्छ भन्ने हो ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
असुरक्षित टहरामा बस्न वाध्य सुरक्षाकर्मी
गण्डकी सरकारले २०८१ मा ३ दिन बिदा दिने
किरिया बसेका दाजुभाइ परीक्षामा
सुरु भयो एसइई, ५ लाख ४ हजार ४ सय १४ विद्यार्थी सामेल
बजेट अभावमा नगर अस्पतालको काम रोकियो
hero news full width
मुख्य समाचार
एमाले कास्कीमा को-को निर्वाचित ? (अन्तिम मतपरिणामसहित)
एमाले कास्की अध्यक्षमा बैनबहादुर विजयी
चैत्र १४, २०८०तनहुँ र चितवनलाई जोड्ने ठिमुरामा पक्की पुल
चैत्र १४, २०८०बाँदरसँग आजित किसानले गुहारे कानुन मन्त्री, भन्छन् : बाँदर मार्ने कानुन बनाइदेउ
चैत्र १४, २०८०एमाले कास्कीमा नयाँ नेतृत्वका लागि मतदान
चैत्र १३, २०८०कास्की कारागारमा आँखा शिविर, १ सय ८८ जनाको आँखा परीक्षण
चैत्र १३, २०८०