पोखरा । उपभोग्य सामग्रीमा भएको चर्को मूल्यवृद्धिले उभोक्तामा छटपटी बढेको छ । सार्वजनिक यातायातको भाडादरमा समेत उल्लेख्य वृद्धि हुँदा यात्रुहरु मर्कामा परेका छन् । केही दिनको अन्तरालमा नै पेट्रोलियम पदार्थको भाउ पटक–पटक बढ्दा ढुवानी महंगिएको छ । गण्डकी सरकारले फागुन १ गतेदेखि लागू हुने गरि २३ प्रतिशतसम्म गाडी भाडा बढाएको थियो । त्यसपछि पनि दैनिक पेट्रोलियम पदार्थको मुल्यमा भारी बृद्धी भएपछि व्यवसायी आफैले भाडा बढाएर असुल्न थालेका छन् । तत्कालीन समयमा प्रदेशले लामो दूरीको बसमा २३.५१ प्रतिशतले भाडा बढाइएको थियो । नगर बसमा २२.५५ प्रतिशत, ट्रकमा १४.५७ र जिपमा ५.५० प्रतिशत भाडा वृद्धि गरिएको तथ्यांक देखाएपनि अहिले उक्त तथ्यांक भन्दा निकै माथीको भाडा लिईएको छ । ट्याक्सी भाडा समेत उस्तै महंगो भएको छ । ‘अहिलेको अवस्था युक्रेन–रुस युद्धका कारण आएको हो । यो लामो समय जाँदैन भनेर गाडीधनीहरुलाई भनेका छौं । तर यहि अवस्था अझै केहि महिना रहिरहे भाडा बढाउनैपर्ने बाध्यता रहन्छ,’ भौतिक पूर्वाधार मन्त्री कुमार खड्काले भने, ‘अहिले उनीहरुलाई त्याग गरिदिनुस् भनेका छौं । मान्नुभएको छ ।’

डिजल र पेट्रोलको भाउ बढ्दा निजी सवारी चलाउनेहरु पनि उत्तिकै मर्कामा परेका छन् । संघीय सरकारले पनि २८ प्रतिशतसम्म भाडा वृद्धि गर्ने निर्णय पहिला नै गरिसकेको हो । संघ सरकारले सुरुमा २८ प्रतिशतसम्म भाडा बढाएर अहिले पुनः १५ प्रतिशत बृद्धी गरेको छ । यातायात व्यवस्था विभागले भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्रालयको मन्त्रीस्तरीय निर्णय अनुसार यात्रुबाहक सवारी साधनमा भने भाडा १० प्रतिशतले बढाएको छ । एकोहोरो र अस्वभाविक मूल्यवृद्धि हुँदा समेत बजार अनुमगमन प्रभावकारी हुन नसकेको उपभोक्ताहरुको गुनासो छ । पोखरा माटेपानीकी काशी गुरुङले हरेक सामानको मूल्य बढ्दा खानबस्न नै समस्या परेको गुनासो गरिन् । ‘खाने तेलको भाउ छोइनसक्नु छ । बजारमा जाँदा जे हेर्‍यो त्यही महंगो छ,’ उनले भनिन्, ‘यो सरकारले नै बढाएको हो कि व्यवसायीले आफुँखुशी मुल्य राखेका हुन् ? अनुगमन किन भैरहेको छैन ?’ उनले स्कुलमा बालबालिकाको पढाई खर्च समेत अस्वभाविक रुपमा बढेको बताईन् ।

पछिल्ला केही हप्तादेखि बजारमा मुख्य गरी खाने तेलको अस्वभाविक मूल्य बढेको छ । यसै गरी तरकारी, खाद्यन्न तथा यातायात भाडामा समेत ठूलो अन्तरले मूल्य बढ्दा आम उपभोक्ता समस्यामा परेका छन् । खाने तेलमा प्रतिलिटर ६० देखि ७० रुपैयाँ सम्म मूल्यवृद्धि भएको उपभोक्ता मञ्च गण्डकीका अध्यक्ष कपिलनाथ कोइरालाले बताए । उपभोक्ताबाट गुनासो आएपछि तेलमा मात्र पछिल्लो क्रममा पाँच पटकसम्म बजार अनुमगन गरिएको उनको भनाई छ । ‘तोरी, फूल र गेडागुडीबाट बन्ने सबै प्रकारका तेलमा मूल्य वृद्धि भएको पाइयो’, उनले भने । उद्योगबाट प्रिन्ट भएर आएको न्यूनतम खुद्रा मूल्य नै महंगो गरी उल्लेख भएर आएको पनि उनले सुनाए । ‘उद्योगलाई महंगो मूल्य प्रिन्ट गर्ने अधिकार कसले दियो,’ उनी भन्छन्, ‘वाणिज्य विभागले त्यस्ता उद्योगहरुलाई कारवाही गर्नुपर्छ ।’

उद्योगीहरुले भने कच्चा पदार्थ नै महंगो भएकोले तेलको मुल्य बढाएर पठाउनुपरेको बताएका छन् । युक्रेन–रसिया युद्ध र मलेसियामा कच्चा पदार्थको मूल्य वृद्धि हुँदा खाने तेलको मूल्य बढेको बताईएको छ । राष्ट्र बैंकका अनुसार २०७७ फागुन महिनाको तुलनामा २०७८ फागुन महिनामा खाद्य तथा पेय पदार्थ समूह अन्तर्गत घ्यू तथा तेल, तरकारी, दुधजन्य उत्पादन तथा अण्डा र दाल तथा गेडागुडी उपसमूहको मूल्य क्रमशः २६.३४ प्रतिशत, १३.९६ प्रतिशत, ११.३० प्रतिशत र १०.३० प्रतिशत बढेको छ । यस्तै, गैर खाद्य तथा सेवा समूह अन्तर्गत यातायात, विविध वस्तु तथा सेवा र शिक्षा उपसमूहको मुद्रास्फीति क्रमशः १६.२७ प्रतिशत, ९.०१ प्रतिशत र ८.७९ प्रतिशत छ । कास्कीका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी शिवप्रसाद रिजालले बजार अनुमगमनको काम नछोडिएको बताए । ‘बजारमा खाना पकाउने ग्याँसको अभाव देखिएको छ । अनुगमन तीब्र पारेका छौं । ब्यवसायीले किनेको र बेचेको मुल्यमा खासै अन्तर छैन,’ उनी भन्छन् । बजार अनुगमनबाट कालोबजारी गर्नेहरु भने कारबाहीमा परेको समाचार कसैले सुनेका छैनन् ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको आर्थिक बर्ष २०७८÷०७९ को पछिल्लो आठ महिनाको तथ्यांकमा फागुन महिनामा मात्र वार्षिक विन्दुगत उपभोक्ता मुद्रास्फीति ७.१४ प्रतिशतले बढेको उल्लेख छ । अघिल्लो वर्षको सोही महिनामा भने त्यस्तो मुद्रास्फीति जम्मा ३.०३ प्रतिशत मात्र रहेको देखाइएको छ । सोही अवधीमा खाद्य तथा पेय पदार्थ समूहको मुद्रास्फीति ७.५१ प्रतिशत र गैर खाद्य तथा सेवा समूहको मुद्रास्फीति ६.८४ प्रतिशत रहेको पाइएको छ ।