पोखरा । एक समय एउटा भनाइ चर्चित थियो–‘न्याय नपाए गोर्खा जानू’ ।
गोर्खाका तत्कालीन राजा राम शाह न्यायका हिसाबले निकै अब्बल मानिन्थे । उनको शरणमा पुगेका कोही पनि अन्यायमा पर्नु पर्दैनथ्यो । आजसम्म पनि त्यही भनाइ प्रख्यात छ देशैभरि ।
अहिले समय फेरियो । राजसंस्था छैन । त्यसो त पुराना प्रणाली पनि छैनन् । अदालतबाट न्याय सम्पादन हुन्छन् । परिवर्तित राज्य संरचनाले ३ वटा सरकार गठन गर्यो । तीनै तहमा न्यायालय छन् । संघमा सर्वोच्च अदालत छ, प्रदेशमा उच्च अदालत, जिल्ला तहमा जिल्ला अदालत र स्थानीय तहमा स्थानीय इजलास छ । संविधानमै सबै पालिका उपप्रमुखको नेतृत्वमा न्यायिक समिति गठन गर्ने प्रावधान छ । स्थानीय स्तरमा उठ्ने सामान्य खालका विवाद र मुद्दा मामिला तल्लो सरकारले नै टुंग्याउने परिकल्पनासहित गठन गरिएका न्यायिक समितिले आफ्ना काम थालेका छन् । कतिपय स्थानीय तहहरु अझै अलमलमा छन् । समिति गठन भए पनि प्रभावकारी रुपमा काम गर्न सकेका छैनन् । कतिपय ठाउँमा मेलमिलापकर्ता नै छनोट भएका छैनन् । स्थानीय इजलास व्यवस्थित छैनन् ।
पोखराको इजलास प्रत्येक बुधबार बस्छ । दिनमै ५ देखि ८ वटासम्म मुद्दामाथि छलफल हुन्छ ।
अन्यौलमा चलिरहेका स्थानीय न्यायिक समितिलाई पोखरा महानगरपालिकाले भने न्याय सम्पादन सिकाउन थालेको छ । ‘पोखरा अरुका लागि अध्ययन गर्ने थलो बन्यो । हामीले गरेका कामको प्रचार भइरहेको छ । त्यसैले अरु पालिकाबाट आउनेहरु धेरै हुनुहुन्छ,’ पोखराका न्यायिक समिति सदस्य किशोर बराल भन्छन्, ‘२ महिना यतामात्रै २६ भन्दा बढी पालिकाबाट आउनुभएको छ । बाटो परेर पस्नेहरु धेरै छन् ।’ न्यायिक समिति नयाँ अवधारणा भएकाले पनि धेरैजसो अलमलमा रहेको उनको अनुभव छ । ‘काम कसरी भइरहेको छ भनेर हेर्नुहुन्छ । धेरैको गुनासो कानुन पढेका कर्मचारी नभएको भन्ने नै छ,’ उनी भन्छन्, ‘अन्तरक्रिया हुन्छ । वहाँहरुले आफ्नो कठिनाइ सुनाउनु हुन्छ । हामी हाम्रा अनुभव सुनाउँछौं ।’ उनका अनुसार पोखराले हालसम्म १ सय भन्दा बढी उजुरी फछ्र्यौट गरिसकेको छ ।
पोखराको इजलास प्रत्येक बुधबार बस्छ । दिनमै ५ देखि ८ वटासम्म मुद्दामाथि छलफल हुन्छ । कतिपय उजुरी कार्यक्षेत्रभन्दा बाहिरको पर्छ । त्यस्ता उजुरी आए सिधैँ अदालतमा रिफर गर्ने गरेको उपमेयर मञ्जुदेवी गुरुङले बताइन् । ‘कार्यक्षेत्रभन्दा बाहिरका उजुरी पनि पर्छन् । फौजदारी आयो भने सिधैँ अदालत जानु भन्छौं । घरायसी विवाद, जग्गा, सम्बन्धका विवाद बढी छ । त्यो हामी नै मिलाउँछौं,’ उनले भनिन्, ‘सकेसम्म मेलमिलाप गराएका छौं । नमिले मात्रै इजलास बसेर टुंगो लगाउँछ ।’ पोखरा महानगरपालिका भने न्याय सम्पादनमा अब्बल बनेको छ । त्यसैले देशभर नमुना न्यायलयको रुपमा स्थापित भएको छ । जसका कारण अरु स्थानीय तहका उपप्रमुखहरु पोखराको इजलास हेर्न आउन थालेका छन् । उनीहरुले इजलासमात्रै हेर्दैनन्, पोखराले गर्ने न्यायिक निर्णय र प्रक्रिया पनि बुझ्छन् र फर्किन्छन् । अरु स्थानीय तहका न्यायिक समितिको सिकाइ केन्द्रको रुपमा पोखरा विकसित भएको छ ।
यसै साता स्याङ्जाका ३ स्थानीय तहका उपप्रमुखहरुले पोखराको इजलास भ्रमण गरे । भीरकोट, चापाकोट र वालिङ नगरपालिकाका उपप्रमुखहरुले पोखराको न्याय सम्पादन प्रक्रिया र नागरिकको प्रतिक्रिया बुझे । उनीहरुले आफ्नो पालिकामा भएको न्यायका गतिविधिको अनुभवसमेत साटासाट गरे । न्यायिक समितिमा आउने उजुरी कर्मचारी अभावले सम्पादन गर्न नसकेको उनीहरुको साझा बुझाइ छ । सानातिना झै–झगडामात्रै पालिकाले हेर्ने भनिए पनि आफूहरुलाई विश्वास गरेर सबै उजुरी आउन थालेको उपप्रमुखहरु बताउँछन् । ‘साना उजुरीमात्रै समाधान गर्ने भनिएको छ । तर जस्ता उजुरी पनि आउन थाले,’ वालिङ नगरपालिकाकी उपमेयर कल्पना तिवारी भन्छिन्, ‘न्यायिक समितिको काम अदालतको जस्तै गरी फछ्र्यौट गर्नुपर्छ । जसोतसो मिलाइरहेका छौं ।’ अदालती प्रक्रियामा जाँदा सानो काम पनि धेरै समय लाग्ने र झन्झट बढी हुने भएकाले न्यायिक समितिमा बढी उजुरी आएको उनको भनाइ छ ।
भीरकोट नगरपालिकाकी उपप्रमुख सीमा केसी कर्माचार्यले कानुन बुझेका कर्मचारी नहुँदा समस्या परेको बताइन् । ‘दक्ष कर्मचारी छैनन् । काम गर्न साह्रै गाह्रो परेको छ,’ उनले भनिन् । संविधानले स्थानीय तहका विवाद पालिकाबाट नै समाधान गरेर मेलमिलाप कायम गराउने परिकल्पनाका साथ न्यायिक समितिको व्यवस्था गरेको हो ।
पोखरा महानगर उपप्रमुख मञ्जुदेवी गुरुङले पारिवारिक झगडा, लेनदेन र श्रीमान् श्रीमतीका बेमेलका उजुरी धेरै पर्ने गरेको बताइन् । ‘श्रीमान् र श्रीमतीबीच सम्बन्ध बिग्रिएपछि महानगर आउँछन् । छिमेकीले साँध मिचेका घटना उजुरी बन्छन्,’ उनले भनिन्, ‘कतिपय घटनाहरु जनप्रतिनिधिको रोहबरमा मिलाएका छौं । कतिपय इजलासबाट टुंगो लगाएका छौं । जनताका बीचमा फाटो ल्याउने भन्दा भाँचिएको मन सिलाउन कोसिस गर्छौं ।’ धेरै उजुरीहरु मेलमिलापकर्ताले नै मिलाउने गरेका छन् । सुरुआती संरचना भएकाले केही अलमल र अप्ठेरा सबै स्थानीय तहमा छ ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
प्रतिभामा सिमसार बहस गर्दै विद्यार्थी
सहारा एकेडेमीका ६ खेलाडी ब्रिगेड ब्वाइजमा अनुबन्धित
कोटीहोम गोलचक्करमा पोखरा
थ्रिस्टार सेमिफाइनलमा प्रवेश
पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र पोखरामा
hero news full width
मुख्य समाचार
गण्डकी धौलागिरी पेट्रोलियममा मोहन
सम जयन्तीमा रंगकर्मीको सम्मान
माघ २८, २०८१बार काउन्सिल पार्षद् सदस्यमा दयाराम गौतम निर्वाचित
माघ २६, २०८१‘ब्याक टु नाइन्टिज’ आज, पोखराका चर्चित ७ ब्याण्ड एकै स्टेजमा
माघ २६, २०८१बेलायती अधिराजकुमार र अधिराजकुमारीद्वारा परेड अवलोकन
माघ २५, २०८१थण्डरबोल्ट क्वाटरफाइनलमा, संकटा पराजित
माघ २५, २०८१