दमौली । तीलमाया गुरुङको बिहान पानी ओसार्दैमा बित्छ । उठ्नेबित्तिकै डोको र नाम्लो लिएर १५ मिनेट जति ओह्रालो झर्नुपर्ने बाध्यता अझै टरेको छैन । बाह्रैमहिना उकालोमा पानी बोकेर ल्याउनुपर्ने उनको गुनासो छ । ‘न हिउँद भन्नु, न बर्खा । डोकोमा पानीको गाग्री बोक्नुपर्ने बाध्यता हटेको छैन्,’ उनले भनिन्, ‘असिनपसिन हुँदै पानी बोकेर ल्याउनुपर्छ, तैपनि पर्याप्त हुँदैन । ’

तीलमायाको झैं स्थानीय बासिन्दाको पनि उस्तै गुनासो छ । केही समय पानी तान्ने मोटर लगाएर समस्या हटाउन गर्न खोजे पनि मोटर बिग्रिएर पछि समस्या जस्ताको त्यस्तै छ । हिउँद महिनामा पानी पाइँदैन, बस्तीभन्दा तल कुवामा झरे नुहाउनु र कपडा धुनुपर्ने र खानेपानी ल्याउनु पर्ने बाध्यता छ ।

सरकारले ‘एक घर, एक धारा’ नीति ल्याए पनि कार्यान्वयन नहुँदा व्यास ५, चुँदेरको बजार डाँडामा पानीको चर्को समस्या छ ।

पानीको समस्याले स्थानीयको सामाजिक क्षेत्रमा पनि प्रत्यक्ष असर पारेको छ । स्थानीय तिलबहादुर थापाले पानीकै समस्याले छोराहरुको विवाह नहुने होकी भन्ने चिन्ता रहेको बताए । ‘हाम्रो समस्या कस्ले बुझ्छ र ? खानेपानीको समस्या देखेपछि आफ्नो छोरालाई छोरी दिन्न कि भन्ने चिन्ता छ ,’ उनले थपे, ‘गर्मी मौसममा पानी नै हुँदैन गाईवस्तुलाई झन् कसरी पुर्‍याउने भन्ने समस्या छ ।’ उनले भने,‘पारि गाउँमा केही घरमा घरैपिच्छे पानी छ । हाम्रोमा पानी ओसार्दैमा दिन बित्छ । ’

२ महिनाभित्र घरघरमा खानेपानी पुर्‍याउने उद्देश्यसहित योजना सुरु

गाउँलेको यो समस्या समाधान गर्न स्थानीय तह र रोटरीको संयुक्त लगानीमा २ महिनाभित्र घरघरमा खानेपानी पु्याउने उद्देश्यसहित खानेपानीको योजना सुरु भएको छ ।

अमेरिकास्थित रोटरी क्लब अफ होनोलुलु सनसेट र व्यास नगरपालिकाको संयुक्त लगानीमा उक्त ठाउँमा सोमबारदेखि खानेपानीको योजना निर्माण कार्य सुरु भएको हो । डोकोमा ग्रागी हालेर पानी बोक्नुपर्ने बाध्यता हटाउन रोटरी चुँदेर खानेपानी योजनाको शिलान्यास गरिएको हो ।

एक करोड १६ लाख ४० हजार लगानीमा निर्माण हुन लागेको उक्त खानेपानी योजनामा रोटरीको ८४ लाख १२ हजार रुपैयाँ लागत छ । खानेपानी योजनाको शिलान्यास रोटरी क्लब, ३२९२ का निवर्तमान गभर्नर किरणलाल श्रेष्ठ र व्यासका नगरप्रमुख वैकुण्ठ न्यौपानेले संयुक्त रुपमा शिलान्यास गरे ।

निवर्तमान गभर्नर श्रेष्ठले सन् २०३० सम्म हरेक ठाउँमा स्वच्छ खानेपानी पु¥याउने उद्देश्य रोटरीको रहेको बताए । उनले भने, ‘रोटरीले शिक्षा, स्वास्थ्य र खानेपानीलाई प्राथमिकतामा राखेर सहयोग गदै आएको छ ।

नगरप्रमुख न्यौपानेले सरकारी निकायसँग समन्वय गरी सन् २०३० सम्म नेपालमा स्वच्छ खानेपानी पु्याउने उद्देश्य रहेको बताए । खानेपानी समस्याले विस्थापित स्थानीयवासी गाउँमा पानी आएपछि फर्किने उनले विश्वास व्यक्त गरे ।

रोटरी क्लबका संस्थापक अध्यक्ष एवं सविधानसभा सदस्य रामचन्द्र पोख्रेलले रोटरीले हरेक क्षेत्रमा सहयोग गर्दै आएको बताए । व्यास ५ का वडाध्यक्ष मोहनकुमार श्रेष्ठले ग्रामीण भेगको डाँडामा बस्ती र मुहान खोल्सामा रहेको कारण खानेपानीको मुख्य समस्या रहेको बताउँदै योजना सम्पन्नपछि सहज हुने बताए ।

रोटरी क्लब अफ दमौलीको सक्रियतामा उक्त ठाउँमा खानेपानी योजनाको लागि डिपिआर तयार गरिएको थियो । २ सय ५४ मिटरको दूरीको मुहानबाट पानी ल्याई ट्यांकी मार्फत घरघरमा पानी वितरण गर्ने योजना रहेको रोटरी क्लबका अध्यक्ष दामोदर भण्डारीले जानकारी दिए । उक्त खानेपानी आयोजनाबाट बजारडाँडा मात्र नभइ चुँदेर, रानीटारी र नेपालटारका गरी २ सय २९ घरधुरी लाभान्वित हुने छन् ।