पोखरा । सेना सडकमा देख्दा धेरैले अप्रिय घटनाको आँकलन गर्छन् । यसको अर्थ ठूलै विपत्ति नआउँदासम्म सेना निस्किँदैन भन्ने विश्वास छ । त्यसो त सेनाको परिकल्पना पनि सोही अनुसार गरिएको हो । पछिल्ला दिनहरुमा भने सेना नेपालीको दैनिकीसँग साझेदारीमा जुटिरहेको छ । जहाँ जोखिम हुन्छ, त्यहाँ सेना पुग्छ । बाढीपहिरो देखि कोरोना भाइरस व्यवस्थापन र नियन्त्रणमा पनि नेपाली सेनाले ठूलो योगदान दिएको छ । नेपाल सरकारले संक्रमितको शव व्यवस्थापनको जिम्मा सेनालाई दिएको थियो । गण्डकी प्रदेशका ठाउँठाउँमा हेल्थ डेस्क, आइसोलेसन बनाउने र संक्रमितहरुको उपचारमा सेनाले सहयोग गरेको छ । त्यसबाहेक १ सय ८२ संक्रमितको शव व्यवस्थापन गरेको छ । तीमध्ये १ सय ४६ जना हिन्दु छन् भने ३३ जना बौद्ध, २ जना क्रिस्चियन र १ जना मुश्लिम धर्मावलम्वीहरुको शव व्यवस्थापन गरिएको पश्चिम पृतनाले जनाएको छ ।

सम्बन्धित धर्मको संस्कार अनुसार नै कसैलाई जलाउने र कसैको शव गाडिएको पृतनाका जनसम्पर्क अधिकृत सेनानी प्रेमप्रसाद पौडेलले जानकारी दिए । उनका अनुसार १ सय ५३ शव गाडिएको र २९ शव जलाइएको हो । शव व्यवस्थापन सुरुमा चुनौतीपूर्ण भए पनि अहिले अभ्यस्त भइसकेको उनले सुनाए । ‘सुरुमा छुन पनि डर थियो । हामी आफै खटियौं,’ उनले भने, ‘पछि सबैले सहजै लिए । अहिले गाह्रो छैन ।’

पृतनापति विनयविक्रम राणा नेपाली सेनाले जस्तो जोखिम परे पनि राष्ट्रलाई आवश्यक पर्दा समाधान गरेको बताए । ‘बोल्दा पनि कोरोना सर्छ भन्ने अवस्थाबाट सेनाले काम गरेको हो । एकप्रकारले अघोषित कफ्र्युजस्तो थियो,’ उनले भने, ‘हाम्रै जवानहरुलाई कन्भिन्स गराउन पनि गाह्रो थियो । अफवाह बढी फैलियो । झडपकै अवस्था समेत सामना गर्नुप¥यो । सुरुमा अनुभवको कमीले गाह्रो नै भयो । पछि राम्रो व्यवस्थापन गर्न सक्यौं ।’

तर कोभिड व्यवस्थापनमा खटिएकाहरुले अहिलेसम्म भत्ता पाएका छैनन् । ‘कोभिडको लागि भनेर जोखिम भत्ता नेपाली सेनाले पाएको छैन । तल्लो तहबाट अपेक्षा हुन्छ । दिएको छैन,’ उनी भन्छन्, ‘हामी नेपाल सरकारकै अंग भएको हिसावले माग दाबी गर्ने कुरा भएन । तर आस चाहिँ गरिरहेका छन् ।’ कोरोना विरुद्ध काम गर्दै गर्दा गण्डकी प्रदेशमा कार्यरत ३ सय १० जना सिपाही र अधिकृतहरु संक्रमित भएका थिए । तीमध्ये ३ सय ३ जना निको भइसकेका छन् भने ७ जना उपचाररत छन् । चालु वर्ष लागेपछि सेनाले विभिन्न बाढी पहिरोबाट ५२ जनाको जीवितै उद्धार गरेको छ भने ७० जनाको शव निकालेको छ । आगलागी नियन्त्रण, फेवातालमा हुने दुर्घटनापछिको उद्धार लगायतका काममा नियमित लागिरहेको छ । अन्नपूर्ण आधार शिविरमा हिउँ पहिरोमा पुरिएकाहरुको खोजी समेत सेनाले गरेको हो ।

एकीकरण पदयात्रा गर्ने
नेपाली सेनाले पृथ्वी नारायण शाहले तत्कालीन समयमा युद्धका लागि प्रयोग गरेको बाटोलाई एकीकरण पदमार्गको रुपमा विस्तार गरेको छ । यो वर्ष त्यो बाटोमा पदयात्रा गर्ने तयारी थालिएको छ । संविधानले एकताको जिम्मेवारी नेपाली सेनालाई दिएको छ । त्यही अभियान अन्तर्गत विभिन्न कार्यक्रम वर्षेनी हुँदै आएको छ । ‘समग्र रुपमा हेर्दा महान जिम्मेवारी हो । पहिले हाम्रो समाज एक हिसावले जोडिएको थियो । पछि समस्या आयो । त्यही आवश्यकता बढेको भएर संविधान मै नेपाली सेनालाई एकताको जिम्मेवारी दिएको छ,’ पृतनापति राणाले भने, ‘पृथ्वीनाराण शाह तत्कालीन समयमा हिडेका बाटोहरुलाई एकीकरण पदमार्ग बनायौं । यो वर्ष त्यहाँ यात्रा गर्ने कार्यक्रम छ ।’

उनले पृथ्वीनाराण शाहले अघि सारेका एकताका पहललाई जनमानसमा पु¥याउनुपर्ने बताए । ‘व्यक्ति विशेषले होइन, उहाँको योगदानलाई सम्झनुपर्छ । सम्मान गर्नुपर्छ । त्यो जनमानसम पु¥याउनुपर्छ,’ उनले अघि थपे, ‘त्यसले राष्ट्रिय एकतामा सहयोग पुग्छ । हामी एकै हौं भन्ने धारणा विकास हुन्छ ।’ यसैका लागि एकीकरण पदमार्ग निर्माण र गढीहरुको संरक्षणमा जुटेको उनले सुनाए ।

विमानस्थलमा सेना जाँदैन
पोखरामा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण धमाधम चलिरहेको छ । नयाँ एयरपोर्टबाट विमान आउजाउ गर्न थालेपछि पुरानो एयरपोर्ट सेनाले कब्जा गर्छ भन्ने चौतर्फी होहल्ला छ । पृतनापति राणाले भने नतर्सिन आग्रह गरे । ‘तर्सिनुपर्ने कारण छैन । पुरानो विमानस्थल के गर्ने भन्ने निर्णय सरकारले गरेको छैन । त्यहाँ सेना जाँदैन,’ उनले भने ।

माघ अन्तिममा भूपू सम्मेलन
गण्डकी प्रदेशका भूतपूर्व सैनिकहरुको सम्मेलन हुने भएको छ । माघको २८ गते मनाङ, मुस्ताङ र नवलपुर बाहेक सबै जिल्लामा भूपू सम्मेलन हुने छ । हेड क्वाटर, बाहिनी, गण गरी जिल्ला जिल्लामा भूतपूर्व सैनिकहरुलाई भेला गर्ने र पुनर्मिलन कार्यक्रम गरिने पृतनाले जनाएको छ । सम्मेलनमा १२ हजार भूपूहरु भेला हुने अनुमान छ । गण्डकीमा १६ हजार भूपू रहेको तथ्यांक छ । ‘नेपाली सेनाले धेरै वर्षदेखि यो कार्यक्रम गर्दै आएको छ । अरु प्रदेशमा कार्यक्रम भैसकेको छ । गण्डकीमा कोभिडका कारण रोकियो । यो वर्ष गर्न लागेको हो,’ जनसम्पर्क अधिकृत पौडेलले भने ।