सालको पातले धानेको जिन्दगी

सविन लामिछाने
असाेज २५, २०७७

तनहुँ, २५ असोज । विहानको झिसमिसे उज्यालो सँगै ६८ वर्षीया नन्नकुमारी दवाडीको निद्रा खुल्छ । अनि आफनो नित्यकर्म गरेर घर नजिकको जंगलमा सालको पात टिप्न जान्छिन् ।

ऋषिङ १ झापूटारबाट उनी सालको पातको मुठा लिएर दमौली बजारमा बेच्न आउँछीन् । चाउरी परेको अनुहार, सेताम्मे कपाल भएकी नन्नकुमारीले बुढ्यौली महसुस गर्न पाएकै छैनन् ।

घरमै बसेर परिवारका सदस्यले दिएको मीठो मसिनो खाने उमेर भइसक्यो तर काम नगरी चित्तै बुझ्दैन उनलाई । विहानै उठ्यो जंगल गयो, सालका पात टिपेर ल्यायो, घर–घरमै पुगेर बेच्नु उनको दैनिकी नै हो ।

नन्नकुमारीले सालको पात बेचेर नै आफ्नो जीवन गुजरा गर्ने गरेकी छन् । घरमा आफू र आफ्ना बृद्ध श्रीमान मात्र रहेका छन् । उनी भने आफ्ना लागि चाहिने खर्च जुटाउन आफै दुःख गर्दै आएकी छन् ।

पूजाआजा र अन्य प्रयोजनका लागि पनि सालको पातका टपरी बनाउने र प्रयोगमा ल्याउने पुरानै प्रचलन हो । उनले जंगलमा गएर साना–साना सालका रुखबाट पात टिपेर ल्याउछिन् अनि घरमा ल्याएर मुठा बनाउने गर्दछिन् । वर्षौदेखि झुमिसरा यही काम गर्दै आइरहेकी छन् । आफुले यो काम सुरु गर्दा पहिले ३० रुपैयाँ प्रतिमुठा बेच्ने गरे पनि अहिले प्रतिमुठा ५० देखि ६० रुपैंयामा बेच्दै आएकी छन् ।

उमेरले नेटो काटिसक्दा यो काम गर्न झमिसरालाई सहज भने छैन । चिउँडो कुमाउदै कापेको स्वरमा उनी भन्छिन्–‘के गर्ने पेट पाल्नका लागि गर्नै पर्ने रहेछ, बुढी भएँ । रुख चढ्न सक्दीन भूइँबाट टिप्न मिल्ने मात्र टिपेर ल्याउँछु जंगल जान आउन समेत धौ हुन्छ ।’

दवाडीले सकी नसकी मिहिनेत गरेर सालको पात बेचेर घरमा विहान र बेलुकी छाक टार्न पुगेको बताउँछिन् । पछिल्लो समय बजारमा आएका पलाष्टिक र कागजका थाल कचौराहरूले पटरी प्रयोग गर्नेहरूको संख्यामा कमी हुँदा उनलार्ई पनि असर गरेको छ । पहिलेको तुलनामा माग कम भएको उनको भनाई छ । उमेरले नेटो काट्दै गर्दा पनि नन्नकुमारीले गरेको मेहनतलाई सम्मान गर्नै पर्छ । ‘काइदा जाने फाइदा हुन्छ’ भनेझैँ इच्छा शक्ति भए जुनसुकै काम गरेर पनि राम्रो कमाई गर्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण हुन नन्नकुमारी ।