सुरज हजारे दाहाल : विहानको सूर्योदयसँगै पूर्वको मेचीदेखि पश्चिमको महाकालीसम्म प्राय सबैले दिनको शुरुवात चियाको चुस्कीबाट गर्छन् । बजारमा डढेको दूधको चियादेखि भान्छामा ग्रीन टि अनि ओछ्यानमा फिका बेड टिसम्मको चर्चा छ । आज त्यहि चियाको २४ औं राष्ट्रिय दिवस हो ।
२०५४ सालदेखि प्रत्येक वर्ष वैशाख १५ गते चिया दिवस मनाइने गरिएको छ । लकडाउनका कारण आज यो दिवस औपचारिक रुपमा नमाइए पनि आज विहान र दिउँसो तपााईहरुले पक्कै पनि चिया पिउनु भयो होला ।
इलाम, झापा, पाँचथर र धनकुटा चियाको खेती गरिने प्रमुख जिल्लाहरु हुन् । यि बाहेक दोलखा, लम्जुङ तथा हाम्रै कास्कीमा समेत चिया खेती बिस्तार भइरहेको छ ।
इतिहासः
धर्का भएको सदाबहार शिशाको फुच्चे ग्लासमा सडक किनारमा र ठेलामा बेचिने चियादेखि सेरामिक कपबाट हामीले चियाको चुश्कि लिएका छौं । नेपालमा चिया खेती भित्राउने श्रेय प्रधानमन्त्री जंगबहादुरलाई जान्छ । विसं १९२० मा चाइनाबाट फर्र्किएपछि चियाको बिउ रोप्ने आदेश उनले आफ्नो ज्वाँइ गजराजसिंह थापालाई दिएका थिए ।
त्यसको दुई वर्षपछि झापामा सोक्तिम चिया कमान स्थापना भएको थियो । राणा शाषणको अन्त्य पछि निजि स्तरबाट पहिलो पटक विसं २०१६ मा बुधकरण चिया बगान स्थापना भयो भने २०२३ मा नेपाल चिया विकास निगम स्थापना भयो । इलाम भन्दामाथि पाँचथरतर्फ ग्रिन टि र इलामतल झापामा सिटिसी चियाको खेती गरिन्छ ।
चिया पर्यटन र गीत : पूर्वी तराईको झापा जिल्ला छोडेर नागबेली मेची राजमार्गबाट उकालो लागेसँगै चियाका बगान देखिन्छन् । इलाम शुरु हुनासाथ फिक्कलदेखि पशुपतिनगर, बिपल्याँटेदेखि माईपोखरीसम्म चियाको खेती गरिन्छ । चिया बगानको सबैभन्दा लोभ लाग्दो दृश्य कन्याममा देखिन्छ ।
पुराना नेपाली चलाचित्रहरुका सदाबहार गीतहरु दुई पाते सुइरो, चियाबारीमा हो चिया बारीमा, चियाको बोटैमा लगायतले नेपालीमा पूर्वी क्षेत्र घुम्न प्रेरित गरेको छ । चिया बगानकै विच इलाममा कटेजदेखि रिसोर्ट बनाइएका छन् । चियाबारी भित्रैको गाउँमा होमस्टे संचालन भएका छन् । विहानपख देखिने बादलुको घुम्टोलो चिया बगान छोप्दाको दृश्य शब्दमा वर्णन गर्न सकिन्न, उतै जानुपर्छ ।
चियाको फाइदाः
पानी वा दूधमा पकाइने सिटिसी (धुलो चिया) देखि पानीमा पकाए पछि पात खुलेर फुल्ने ग्रीन टिसम्मको आफ्नै फाइदा छ । कुनै पनि चियामा फ्लेबोनोइड्स नामक रसायन हुन्छ जसले रक्त संचारलाई सन्तुलनमा राख्छ ।
अनुसन्धानका अनुसार दिनमा ३ कप चियाको नियमित सेवनबाट मधुमेह रोगबाट बच्न सकिन्छ । चियाले मुटु सम्बन्धि रोग लाग्नबाट पनि बचाउँछ । यसमा हुने एन्टिअक्सिडेन्टले छालामा चाउरीपन त रोक्छ नै चमक पनि दिन्छ अर्थात यसले बुढ्यौलीको संकेतलाई पर धकेल्छ ।
चियाको पत्ति गिजा सफा गर्न पनि प्रयोग हुन्छ र यसलाई साबुन तथा श्याम्पुमा प्रयोग गरिन्छ । चियाको रुखको तेलले चाँया समेत हटाउन मद्दत गर्ने भएकोले हर्बल कम्पनीले साबुन तथा श्याम्पुमा यसको प्रयोग गर्छन् ।
केहि वर्षदेखि ग्रिन टि पिउने संस्कृति नेपालीमा भित्रिएको थियो तर फेशन आएर हराए झैं गिन टि पिउनेको संख्या अहिले घटेको छ । डिपार्टमेन्टल स्टोरमा पहिले भन्दा अहिले यसको बिक्री कम हुनुले पनि यसको पुष्टि गर्छ ।
राजनीति र समाजमा चिया : नेताहरुले गर्ने जलपान समारोहमा जल भनेकै चिया हो । राजनीतिक दलका कार्यकर्ता भेटघाट कार्यक्रम होस् वा पत्रकार सम्मेलन त्यहाँ चिया नहुने कुरै हुँदैन । अन्य राजनीतिक दलका नेतालाई आफ्नो स्थापना दिवसमा आमन्त्रण गर्दा पनि त्यहाँ चिया नै हुन्छ ।
र अन्त्यमा …. कुनै साथी वा छिमेकी भेटेपछि चिया खानुभयो भनिन्छ जबकी चिया खानेकुरा होइन पिउने पेय पदाथ हो । र त्यो चिया नखाइएको रहेछ भने पनि ल खाना आउनु्ुस् भनिदैन किनकी यो औपचारिकता मात्र हो । चियासँग चुरोट पिउनेहरुको साइनो पनि छ त्यसैले त भनिन्छ चिया र चुरोटको साथी ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
मुख्य न्यायाधिवक्ताको कार्यालयले बल्ल सच्यायो विवरण
कतारी अमिर स्वेदश फिर्ता : पोखरा–कतार उडान माग
पुस्तक दिवसमा पुस्तक साटासाट
स्वदेश फर्किए कतारी अमिर
अधिकारी सरकारको मुख्य न्यायाधिवक्ता चिरन्जीवी शर्मा !
hero news full width
मुख्य समाचार
कास्कीमा एसइई उत्तरपुस्तिका परीक्षण रोकियो
गण्डकीमा डायलाइसिसका लागि अब पालो कुर्न नपर्ने
वैशाख १२, २०८१कतारका अमिरको भ्रमणसम्बन्धी खबर प्राथमिकतामा, विपिनको रिहाइ ‘मुख्य विषय’
वैशाख १२, २०८१रोजगार खोज्दै मेलामा
वैशाख १२, २०८१कतारी अमिरलाई ‘रुद्रकली’ र ‘खगेन्द्रप्रसाद’ !
वैशाख ११, २०८१फेवातालमा दुर्घटनामा परेका ५ जनाको उद्धार
वैशाख ११, २०८१