सुरज हजारे दाहाल : विहानको सूर्योदयसँगै पूर्वको मेचीदेखि पश्चिमको महाकालीसम्म प्राय सबैले दिनको शुरुवात चियाको चुस्कीबाट गर्छन् । बजारमा डढेको दूधको चियादेखि भान्छामा ग्रीन टि अनि ओछ्यानमा फिका बेड टिसम्मको चर्चा छ । आज त्यहि चियाको २४ औं राष्ट्रिय दिवस हो ।
चियाबारीमा चिया टिप्दै मजदुर ।
२०५४ सालदेखि प्रत्येक वर्ष वैशाख १५ गते चिया दिवस मनाइने गरिएको छ । लकडाउनका कारण आज यो दिवस औपचारिक रुपमा नमाइए पनि आज विहान र दिउँसो तपााईहरुले पक्कै पनि चिया पिउनु भयो होला ।
इलाम, झापा, पाँचथर र धनकुटा चियाको खेती गरिने प्रमुख जिल्लाहरु हुन् । यि बाहेक दोलखा, लम्जुङ तथा हाम्रै कास्कीमा समेत चिया खेती बिस्तार भइरहेको छ ।
विश्वमा पाइने चियाका विभिन्न प्रजातिहरु ।
इतिहासः
धर्का भएको सदाबहार शिशाको फुच्चे ग्लासमा सडक किनारमा र ठेलामा बेचिने चियादेखि सेरामिक कपबाट हामीले चियाको चुश्कि लिएका छौं । नेपालमा चिया खेती भित्राउने श्रेय प्रधानमन्त्री जंगबहादुरलाई जान्छ । विसं १९२० मा चाइनाबाट फर्र्किएपछि चियाको बिउ रोप्ने आदेश उनले आफ्नो ज्वाँइ गजराजसिंह थापालाई दिएका थिए ।
त्यसको दुई वर्षपछि झापामा सोक्तिम चिया कमान स्थापना भएको थियो । राणा शाषणको अन्त्य पछि निजि स्तरबाट पहिलो पटक विसं २०१६ मा बुधकरण चिया बगान स्थापना भयो भने २०२३ मा नेपाल चिया विकास निगम स्थापना भयो । इलाम भन्दामाथि पाँचथरतर्फ ग्रिन टि र इलामतल झापामा सिटिसी चियाको खेती गरिन्छ ।
कन्याम चिया उद्योग इलाम ।
चिया पर्यटन र गीत : पूर्वी तराईको झापा जिल्ला छोडेर नागबेली मेची राजमार्गबाट उकालो लागेसँगै चियाका बगान देखिन्छन् । इलाम शुरु हुनासाथ फिक्कलदेखि पशुपतिनगर, बिपल्याँटेदेखि माईपोखरीसम्म चियाको खेती गरिन्छ । चिया बगानको सबैभन्दा लोभ लाग्दो दृश्य कन्याममा देखिन्छ ।
पुराना नेपाली चलाचित्रहरुका सदाबहार गीतहरु दुई पाते सुइरो, चियाबारीमा हो चिया बारीमा, चियाको बोटैमा लगायतले नेपालीमा पूर्वी क्षेत्र घुम्न प्रेरित गरेको छ । चिया बगानकै विच इलाममा कटेजदेखि रिसोर्ट बनाइएका छन् । चियाबारी भित्रैको गाउँमा होमस्टे संचालन भएका छन् । विहानपख देखिने बादलुको घुम्टोलो चिया बगान छोप्दाको दृश्य शब्दमा वर्णन गर्न सकिन्न, उतै जानुपर्छ ।
कन्याम चिया उद्योगमा चियाको पत्तिलाई पखाल्ने प्यानलमा ।
चियाको फाइदाः
पानी वा दूधमा पकाइने सिटिसी (धुलो चिया) देखि पानीमा पकाए पछि पात खुलेर फुल्ने ग्रीन टिसम्मको आफ्नै फाइदा छ । कुनै पनि चियामा फ्लेबोनोइड्स नामक रसायन हुन्छ जसले रक्त संचारलाई सन्तुलनमा राख्छ ।
अनुसन्धानका अनुसार दिनमा ३ कप चियाको नियमित सेवनबाट मधुमेह रोगबाट बच्न सकिन्छ । चियाले मुटु सम्बन्धि रोग लाग्नबाट पनि बचाउँछ । यसमा हुने एन्टिअक्सिडेन्टले छालामा चाउरीपन त रोक्छ नै चमक पनि दिन्छ अर्थात यसले बुढ्यौलीको संकेतलाई पर धकेल्छ ।
महेन्द्रराजमार्ग स्थित नवलपरासीमा एक विहानै चिया बनाउँदै महिला ।
चियाको पत्ति गिजा सफा गर्न पनि प्रयोग हुन्छ र यसलाई साबुन तथा श्याम्पुमा प्रयोग गरिन्छ । चियाको रुखको तेलले चाँया समेत हटाउन मद्दत गर्ने भएकोले हर्बल कम्पनीले साबुन तथा श्याम्पुमा यसको प्रयोग गर्छन् ।
केहि वर्षदेखि ग्रिन टि पिउने संस्कृति नेपालीमा भित्रिएको थियो तर फेशन आएर हराए झैं गिन टि पिउनेको संख्या अहिले घटेको छ । डिपार्टमेन्टल स्टोरमा पहिले भन्दा अहिले यसको बिक्री कम हुनुले पनि यसको पुष्टि गर्छ ।
पकाइएका चियाका विभिन्न प्रकारहरु ।
राजनीति र समाजमा चिया : नेताहरुले गर्ने जलपान समारोहमा जल भनेकै चिया हो । राजनीतिक दलका कार्यकर्ता भेटघाट कार्यक्रम होस् वा पत्रकार सम्मेलन त्यहाँ चिया नहुने कुरै हुँदैन । अन्य राजनीतिक दलका नेतालाई आफ्नो स्थापना दिवसमा आमन्त्रण गर्दा पनि त्यहाँ चिया नै हुन्छ ।
र अन्त्यमा …. कुनै साथी वा छिमेकी भेटेपछि चिया खानुभयो भनिन्छ जबकी चिया खानेकुरा होइन पिउने पेय पदाथ हो । र त्यो चिया नखाइएको रहेछ भने पनि ल खाना आउनु्ुस् भनिदैन किनकी यो औपचारिकता मात्र हो । चियासँग चुरोट पिउनेहरुको साइनो पनि छ त्यसैले त भनिन्छ चिया र चुरोटको साथी ।
Related News
सम्बन्धित समाचार
सडक कालोपत्रेको माग गर्दै मंगलाघाटवासी आन्दोलित
पूर्वमन्त्री दुर्गा श्रेष्ठलाई मातृशोक
पत्रकार महासंघ गण्डकीको पदस्थापन
पूर्व मन्त्री पाण्डेले दिए १२५ विद्यार्थीलाई झण्डै ४० लाख छात्रवृत्ति
बाढी प्रभावलाई दीर्घकालीनरुपमा व्यवस्थापन गर्ने प्रयास
hero news full width
मुख्य समाचार
एमालेका ४ सांसदले जोगाइदिए कर्णालीका मुख्यमन्त्रीको कुर्सी, ४ सांसदमाथि कारवाही
पछिल्लो २४ घण्टामा थपिए ९ सय जना कोरोना संक्रमित
वैशाख ३, २०७८गण्डकीका मुख्यमन्त्री भन्छन् : मलाई किन हटाउने ?
वैशाख ३, २०७८विद्यालय सञ्चालनबारे सरकारको निर्णयले थप अन्योल, प्याब्सन भन्छ: बन्द हुँदैन
वैशाख ३, २०७८कास्कीका विद्यालय बन्द नहुने
वैशाख २, २०७८कास्कीसहित १४ जिल्लामा विद्यालयलगायत भीडभाड हुने ठाउँमा नजान स्वास्थ्य मन्त्रालयको अपिल
वैशाख २, २०७८